Jakie są ogólne zasady stosowania szczepionek?
Podsumowanie
Jak powinna przebiegać prawidłowa kwalifikacja dziecka/osoby dorosłej do szczepienia?
Jakie są przeciwwskazania do szczepień?
Jakie stany i choroby nie przeszkadzają w podawaniu szczepionek?
Jakie odstępy czasowe należy zachować podczas podawania różnych szczepionek?
Czy można skracać odstępy między podawaniem kolejnych dawek tej samej szczepionki?
Czy można wydłużać odstępy między podaniem kolejnych dawek szczepionki?
Czy można rozdzielać wizyty szczepienne, jeżeli mamy obawy dotyczące zbyt dużej liczby podawanych szczepionek/antygenów?
Jak należy podawać szczepionki?
Jakie odstępy czasu należy zachować pomiędzy podaniem preparatów zawierających przeciwciała a podaniem szczepionki?
W jakim czasie po przebytej chorobie można wykonać szczepienie?
Czy można zamiennie podawać szczepionki różnych producentów?
Jak należy udokumentować przeprowadzenie szczepienia?
W przypadku jakich szczepionek do oceny odporności poszczepiennej można wykorzystać poziom przeciwciał?
Jak zmniejszyć ból i pomóc dziecku przezwyciężyć strach związany ze szczepieniem?
Jeżeli na rynku są dwa rodzaje szczepionki (różne preparaty) czy lekarz powinien dać rodzicowi możliwość wyboru?
Czy można zaszczepić dziecko w starszym wieku niż wiek zalecany?
Podsumowanie
O podaniu szczepionki każdorazowo decyduje lekarz na podstawie prawidłowo przeprowadzonej kwalifikacji. Podczas wizyty szczepiennej lekarz zbiera wywiad dotyczący ewentualnych przeciwwskazań przed zaszczepieniem, informuje o szczepieniach zalecanych oraz możliwości wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych. Gabinet lekarski powinien być wyposażony w sprzęt reanimacyjny.
Pamiętaj, że:
- Szczepionkę może podać tylko wykwalifikowany personel medyczny na podstawie kwalifikacji lekarskiej,
- Istnieją bardzo nieliczne przeciwwskazania do podania szczepienia, m.in. silne reakcje alergiczne na składniki szczepionki (w tym wstrząs anafilaktyczny) lub poważny odczyn po poprzedniej dawce tej samej szczepionki,
- Szczepionki można dowolnie łączyć, należy jedynie pamiętać o zachowaniu minimalnego odstępu 4 tygodni przy podaniu dwóch szczepionek żywych.
Bardzo rzadko występują rzeczywiste przeciwwskazania do podania szczepienia. Są to m.in. silne reakcje alergiczne na składniki szczepionki (w tym wstrząs anafilaktyczny) lub poważny odczyn po poprzedniej dawce tej samej szczepionki. Pozostałe przeciwwskazania, np. choroba przebiegająca z wysoką gorączką lub zaostrzenie choroby przewlekłej, są przejściowe.
Szczepionki powinny być podawane zgodnie ze schematem opisanym w Charakterystyce Produktu Leczniczego i ulotce. Można podawać kilka szczepionek jednocześnie, a czasami jest to wręcz wskazane. Należy jedynie pamiętać, żeby przy podawaniu dwóch szczepionek zawierających żywe (atenuowane) wirusy zachować co najmniej 4-tygodniowy odstęp. Nie powinno się skracać zalecanych minimalnych odstępów między kolejnymi dawkami tej samej szczepionki. Nie jest natomiast problemem wydłużanie tego odstępu w uzasadnionych przypadkach.
W niektórych przypadkach można w ramach kwalifikacji do szczepienia sprawdzić poziom przeciwciał ochronnych i podać szczepionkę gdy poziom ochrony jest niewystarczający.
- Andrew T. Kroger, Ciro V. Sumaya, Larry K. Pickering. General recommendations on immunization. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). Morbidity and Mortality Weekly Report, 2011; 60 (RR-02): 1–60
- Taddio A., McMurtry C.M., Shah V. i wsp.: Reducing pain during vaccine injections: clinical practice guideline. CMAJ, 2015; 187: 975–982.
- Rubin LG i wsp. 2013 IDSA Clinical Practice Guideline for vaccination of the immunocompromised host. Clin INfect Dis, 2014, 58, e44-e100.
- Doherty M. i wsp. Vacccination of special populations: protecting the vulnerable. Vaccine 2016, 34, 6681-90.
- General recommendations on immunization. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR, 2011; 60 (RR-02): 1–60.
Przetłumaczoną wersję ww wytycznych Amerykańskiego Komitetu ds Szczepień Ochronnych (ACIP) można znaleźć na stronie Medycyna Praktyczna/Szczepienia - CDC: General recommendations on immunization. cdc.gov/vaccines/pubs/aciplist.htm
- AAP: Red Book: Report of the Committee on Infectious Diseases, aapredbook.org
- Wysocki J., Mrukowicz J. Jak rozmawiać z rodzicami o szczepieniach dzieci. Praktyczny przewodnik dla lekarzy i pielęgniarek. Medycyna Praktyczna. Wyd. spec. 3/2013.
