Na czym polega kalendarz szczepień?

Podsumowanie

Program Szczepień Ochronnych popularnie nazywany Kalendarzem Szczepień, jest opracowywany każdego roku przez Główny Inspektorat Sanitarny. Zawiera wykaz obowiązkowych i zalecanych szczepień oraz zasady ich przeprowadzania. W niektórych przypadkach, np. z powodu opóźnienia w realizacji szczepień ze względu na stan zdrowia pacjenta, powrotu dziecka z innego kraju, konieczne jest opracowanie indywidualnego kalendarza szczepień ustalanego przez lekarza dla dziecka.

Pamiętaj, że:

  • Nie zaszczepienie dziecka zdrowego (bez przeciwwskazań do szczepień) naraża je na zachorowanie i ewentualne powikłania choroby zakaźnej,
  • Rodzice mogą zdecydować się  na zastąpienie bezpłatnych szczepionek obowiązkowych szczepionkami wysoko skojarzonymi, które zapewniają mniej wkłuć, mniej wizyt, mniej stresu i bólu dla dziecka.

Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne, finansowane z budżetu Ministerstwa Zdrowia. Należą do nich szczepienia przeciw: gruźlicy, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (wzw B), błonicy, tężcowi i krztuścowi, ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis), inwazyjnemu zakażeniu Haemophilus influenzae typu B (Hib), odrze, śwince, różyczce, pneumokokom, ospie wietrznej (w grupach ryzyka). Szczepienia obowiązkowe są realizowane do 19 roku życia oraz u osób dorosłych szczególnie narażonych (np. studentów medycyny).

Do szczepień zalecanych, za które muszą zapłacić rodzice/osoby zainteresowane szczepieniem,  należą szczepionki przeciw: wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (wzw A), wzw B (osoby narażone na zakażenie), ospie wietrznej, grypie, rotawirusom, pneumokokom (dla urodzonych przed 1 stycznia 2017), meningokokom, ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV), kleszczowemu zapaleniu mózgu, cholerze, durowi brzusznemu, wściekliźnie, żółtej gorączce.

Co to jest Kalendarz Szczepień?

Kalendarz szczepień to popularna nazwa Programu Szczepień Ochronnych (PSO) czyli dokumentu zgodnie z którym realizowane są szczepienia w Polsce. PSO jest aktualizowany każdego roku przez Główny Inspektorat Sanitarny i publikowany w formie Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na dany rok w Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia.

PSO zawiera wykaz obowiązkowych i zalecanych szczepień oraz zasady ich przeprowadzania. Składa się z czterech części:

  • Szczepienia obowiązkowe, w tym szczepienia obowiązkowe dzieci i młodzieży według wieku oraz szczepienia obowiązkowe osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie w związku z przesłankami klinicznymi lub epidemiologicznymi oraz szczepienia poekspozycyjne,
  • Szczepienia zalecane,
  • Informacje uzupełniające czyli zasady szczepień przeciw wybranym chorobom zakaźnym,
  • Ogólne zasady przeprowadzania i organizacji szczepień.

Program Szczepień Ochronnych w Polsce powstawał w latach 1955-1963.

Kto ustala Program Szczepień Ochronnych w Polsce?

Program szczepień Ochronnych (PSO) jest oparty na danych dotyczących aktualnej sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych w kraju  oraz możliwości finansowych państwa.

PSO jest opracowywany na podstawie zaleceń szerokiego grona uznanych ekspertów, lekarzy pediatrów, zakaźników, specjalistów zdrowia publicznego i epidemiologów sformalizowanych jako Rada Sanitarno-Epidemiologiczna organu doradczego GIS oraz Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych przy Ministrze Zdrowia, rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC). Na kształt PSO wpływają także opinie konsultantów krajowych z różnych dziedzin medycyny. Eksperci swoje rekomendacje opierają na potwierdzonych danych z badań klinicznych i obserwacyjnych, sytuacji epidemiologicznej w kraju oraz krajach sąsiednich oraz zaleceniach dotyczących szczepień w innych krajach.

Na czym polega indywidualny kalendarz szczepień?

Indywidualny kalendarz szczepień jest programem szczepień ochronnych ustalanym przez lekarza dla pacjenta (dziecka), w sytuacji kiedy doszło do zaburzenia realizacji obowiązującego kalendarza szczepień podanego w Programie Szczepień Ochronnych. Powody zaburzonego kalendarza szczepień mogą być różne, tj. brak szczepień w związku z brakiem zgody rodziców/opiekunów dziecka, brak dokumentacji dotyczącej szczepień, opóźnienia w realizacji szczepień ze względu na stan zdrowia pacjenta, powrót dziecka z kraju gdzie obowiązywał inny kalendarz szczepień.

Podstawą opracowania indywidualnego programu szczepień powinna być dokumentacja pacjenta dotycząca wykonanych szczepień, tj. karta szczepień, książeczka zdrowia (polska lub zagraniczna) lub zaświadczenie o wykonaniu szczepienia.
Opracowując indywidualny kalendarz szczepień należy przeanalizować dotychczas wykonane szczepienia oraz sprawdzić odstępy między dotychczas podanymi dawkami.

Kwalifikacja do szczepienia każdorazowo należy do zadań lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (lekarza pierwszego kontaktu, pediatry), który sprawuje opiekę profilaktyczną nad pacjentem.
Rola lekarza specjalisty to zdiagnozowanie i ustalenie rozpoznania, podjęcie decyzji o dalszym ewentualnym leczeniu czy rehabilitacji. Lekarz specjalista przekazuje informację o stanie dziecka i na tej podstawie lekarz podstawowej opieki podejmuje decyzję o przesunięciu szczepień.
Ustalając indywidualny kalendarz szczepień należy: określić potrzeby dziecka w zakresie uzupełnienia szczepień biorąc pod uwagę: dotychczas wykonane szczepienia, obowiązujące szczepienia z Programu Szczepień Ochronnych, wiek dziecka, sytuację epidemiologiczną, ewentualne wyniki poziomu przeciwciał oraz wskazania do zastosowania szczepień. Przy ustalaniu indywidualnego kalendarza szczepień można rozważyć preparaty, które pozwolą zrealizować/uzupełnić szczepienia w optymalnym czasie (np. zastosowanie szczepionek wysokoskojarzonych, pamiętając, że niektóre z nich można podawać dzieciom do ukończenia 36 m. ż. a inne do ukończenia 24 m. ż.). W pierwszej kolejności należy zadbać o uzupełnienie szczepienia przeciw gruźlicy, wzwB, krztuścowi (ze względu na realne zagrożenie zakażeniem). W wieku kiedy dziecko zaczyna się samodzielnie poruszać, ze względu na narażenie na urazy z przerwaniem tkanek, ważne jest  zapewnienie ochrony przeciw tężcowi.
Indywidualny kalendarz szczepień powinien obejmować jak najszerszy zakres szczepień, w tym szczepień zalecanych.

 

 

Ostatnia aktualizacja: 2 grudnia 2017

Jakie szczepienia są obowiązkowe w 2019 roku?

Szczepienia obowiązkowe (finansowane z budżetu Ministerstwa Zdrowia) są wymieniane w aktualizowanym każdego roku Komunikacie Głównego Inspektora Sanitarnego dotyczącym Programu Szczepień Ochronnych.

Do szczepień obowiązkowych w 2019 roku należą szczepienia przeciw:

  • gruźlicy – obejmują dzieci i młodzież od dnia urodzenia do ukończenia 15 roku życia (1 dawka).
  • wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (wzw B) obejmują dzieci i młodzież od dnia urodzenia do ukończenia 19 r.ż. oraz uczniów szkół medycznych lub innych szkół prowadzących kształcenie na kierunkach medycznych, studentów uczelni medycznych lub innych uczelni, w których jest prowadzone kształcenie na kierunkach medycznych, osób szczególnie narażonych na zakażenie w wyniku styczności z osobą zakażoną wirusem wzw B, osób zakażonych wirusem wzw C, osób w fazie zaawansowanej choroby nerek z filtracją kłębuszkową poniżej 30 ml/min oraz osób dializowanych (3 dawki, a w grupach ryzyka zgodnie z zaleceniami).
  • błonicy, tężcowi i krztuścowi szczepionką błoniczo-tężcowo-krztuścową (DTwP lub DTaP) obejmują podanie 3 dawek szczepienia podstawowego w pierwszym roku życia oraz jednej dawki uzupełniającej w 2 roku życia (dzieci urodzone przed upływem 37- tygodnia ciąży lub urodzone z masą urodzeniową poniżej 2500 g szczepione są szczepionką błoniczo-tężcowo-krztuścową z bezkomórkowym komponentem krztuścowym (DTaP). W 6 roku życia podaje się dawkę przypominającą szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTaP). U młodzieży w wieku 14 lat podaje się dawkę szczepionki ze zmniejszoną zawartością komponentów błoniczego i krztuścowego (dTap). W 19 roku życia obowiązuje podanie kolejnej dawki przypominającej szczepionki przeciw błonicy i tężcowi (dT) (zaleca się aby zamiast szczepionki dT w tym czasie podać odpłatnie kolejną dawkę szczepionki dTap).
  • ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis) obejmują podanie szczepionki inaktywowanej: dwie dawki szczepienia podstawowego w 1 roku życia oraz dawkę uzupełniającą w 2 roku życia.
  • inwazyjnemu zakażeniu Haemophilus influenzae typu B (Hib) obejmują podanie trzech dawek szczepienia podstawowego w 1 roku życia oraz czwartej dawki uzupełniającej podanej w 2 roku życia; uzupełnienie możliwe do ukończenia 5  roku życia.
  • odrze, śwince, różyczce obejmują dzieci i młodzież od 13 miesiąca życia do ukończenia 19 roku życia, podaje się 2 dawki szczepionki skojarzonej przeciw odrze, śwince i różyczce (MMR) w 13‒15 miesiącu życia  oraz dawkę przypominającą w 6 roku życia.
  • pneumokokom dla dzieci w wieku od 6 tygodniu do 2 roku życia, podaje się 3 dawki szczepionki zgodnie ze schematem 2+1, z dwiema dawkami podawanymi w 1 roku życia (w 2 i 4 miesiącu życia) i trzecią dawką w 13 miesiącu życia; dla dzieci w grupach ryzyka urodzonych przed 27 tygodniem ciąży oraz dzieci zmagających się z wybranymi, ciężkimi schorzeniami podaje się 4 dawki szczepionki zgodnie ze schematem 3+1.
  • ospie wietrznej obejmuje dzieci z grup ryzyka do ukończenia 12 roku życia: z upośledzeniem odporności o wysokim ryzyku ciężkiego przebiegu choroby, z ostrą białaczką limfoblastyczną w okresie remisji, zakażone HIV, przed leczeniem immunosupresyjnym lub chemioterapią oraz osoby zdrowe z ich otoczenia, które nie chorowały na ospę wietrzną. Szczepienia obejmują też dzieci przebywające w różnych zakładach opiekuńczych, w domach dziecka oraz przebywające w żłobkach lub klubach dziecięcych. Podawane są 2 dawki szczepionki.

Jakie szczepienia są zalecane w 2019 roku?

Szczepienia zalecane (niefinansowane z budżetu Ministerstwa Zdrowia) są wymienione w aktualizowanym każdego roku Komunikacie Głównego Inspektora Sanitarnego dotyczącym Programu Szczepień Ochronnych.

Lekarz jest zobowiązany do przekazania rodzicowi/opiekunowi dziecka pełnej dostępnej informacji o szczepieniach zalecanych oraz wyjaśnieniu wszelkich nieścisłości i wątpliwości dotyczących ich podania.
W praktyce lekarze często odnotowują w dokumentacji medycznej pacjenta, że poinformowali go o szczepieniach zalecanych i proszą o podpis rodzica/opiekuna dziecka (choć nie jest to wymóg prawny).

Do szczepień zalecanych w 2019 roku należą szczepienia przeciw:
– wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (wzw A), zalecane osobom podróżującym do krajów o zwiększonym ryzyku wystąpienia zachorowań na wzw A,
– wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (wzw B), zalecane osobom narażonym na zakażenia związane z przerwaniem ciągłości tkanek lub poprzez kontakt seksualny, przewlekle chorym, osobom chorym na nowotwory układu krwiotwórczego, przygotowywanym do zabiegów operacyjnych, dzieciom i młodzieży nieobjętych szczepieniami obowiązkowymi, osobom dorosłym, zwłaszcza w wieku starszym,
– ospie wietrznej, zalecane osobom, które nie chorowały na ospę wietrzną i nie zostały wcześniej zaszczepione oraz kobietom planującym zajście w ciążę, które nie chorowały wcześniej na ospę wietrzną,
– grypie,
– rotawirusom,
– pneumokokom, zalecane dzieciom z grup ryzyka do ukończenia 5-go roku życia (dotyczy dzieci urodzonych przed 1 stycznia 2017 r., których nie zaszczepiono w ramach szczepień obowiązkowych) oraz dorosłym >50-go roku życia,
– meningokokom, zalecane niemowlętom od ukończenia 2 miesiąca życia, dzieciom i dorosłym narażonym na ryzyko inwazyjnej choroby meningokokowej,
– ludzkiemu wirusowi brodawczaka (Human Papillomavirus, HPV), zalecane szczególnie osobom przed inicjacją seksualną.
– kleszczowemu zapaleniu mózgu, zalecane osobom przebywającym na terenach o nasilonym występowaniu tej choroby,
– cholerze, zalecane osobom wyjeżdżającym do rejonów zagrożonych wystąpieniem epidemii cholery,
– durowi brzusznemu, zalecane osobom wyjeżdżającym do rejonów endemicznego występowania zachorowań na dur brzuszny,
– wściekliźnie, zalecane osobom wyjeżdżającym do rejonów endemicznego występowania zachorowań na wściekliznę,
– żółtej gorączce, zalecane osobom nieszczepionym wcześniej, wyjeżdżającym na obszary zagrożone zakażeniem.

Co to jest alternatywny kalendarz szczepień?

Alternatywny kalendarz szczepień to program szczepień, który jest prowadzony zgodnie z zaleceniami (odstępy, ogólne zasady schematu szczepień), ale przy użyciu równoważnych szczepionek, dostępnych w innych połączeniach, skojarzeniach. Najpopularniejszym przykładem jest podanie płatnych szczepionek wysoko – skojarzonych: 5 w 1 (błonica, tężec, krztusiec, polio, Hib, wzw B) lub 6 w 1 (błonica, tężec, krztusiec, polio, Hib) zamiast bezpłatnej szczepionki DTP (błonica, tężec, krztusiec). Alternatywny kalendarz szczepień ułatwia więc realizację szczepień (mniej wizyt, mniej wkłuć, mniej stresu i bólu dla dziecka, szersza ochrona,  lepszy profil bezpieczeństwa szczepionek 5 w 1 i 6 w 1 (zawierają bezkomórkowy składnik krztuśca) w porównaniu z DTP (zawierają całe komórki krztuśca). Alternatywa może dotyczyć również szczepionek przeciw pneumokokom, np. w 2017 r. można zastąpić bezpłatną 10- walentną szczepionkę przeciw pneumokokom  szczepionką 13- walentną (odpłatna dla całej populacji, bezpłatna tylko w grupach ryzyka). Lekarz powinien o takiej informacji poinformować rodzica.

Ostatnia aktualizacja: 26 listopada 2017

Czy można zaszczepić dziecko w starszym wieku niż wiek zalecany?

Zaszczepienie dziecka w starszym wieku niż wiek zalecany jest możliwe, jeżeli:

  • taką możliwość przewiduje Charakterystyka Produktu Leczniczego danej szczepionki,
  • znane są istotne powody opóźnienia szczepienia, np. przeciwwskazania zdrowotne do podania szczepionki w zalecanym wieku.

Wybór wieku, w którym zaleca się dane szczepienie, uwzględnienia czynniki wpływające na skuteczność i bezpieczeństwo szczepienia, takie jak:

  • ryzyko zachorowania na daną chorobę w różnych okresach życia,
  • ryzyko niepożądanych odczynów poszczepiennych,
  • możliwość odpowiedzi na szczepienie.

Wskazane jest więc przestrzeganie zalecanego wieku szczepienia oraz schematu szczepienia, gdyż zapewnia to uzyskanie optymalnej ochrony przed daną chorobą zakaźną. W przypadku dzieci zaleca się szczepienie jak najmłodszych dzieci narażonych na zachorowanie na daną chorobę, oczywiście o ile w badaniach klinicznych potwierdzono skuteczność i bezpieczeństwo danej szczepionki oraz nie ma już ryzyka upośledzenia odpowiedzi immunologicznej przez biernie przekazane przez matkę przeciwciała. W ostatnim okresie ciąży dziecko otrzymuje bowiem od matki przeciwciała odpornościowe przeciw niektórym drobnoustrojom. Takie przeciwciała nie pojawią się jednak u noworodka urodzonego przedwcześnie oraz wtedy, gdy matka nie zetknęła się, nie chorowała lub nie była zaszczepiona przeciw określonemu patogenowi. Tego rodzaju odporność trwa krótko, wygasa zazwyczaj w ciągu  2-3 miesięcy, czasami utrzymuje się przez 6 miesięcy.

Pierwsze miesiące życia to czas, w którym, dzięki szczepieniom, niemowlę buduje własną odporność. Rezygnacja ze szczepień lub ich opóźnianie, odbiera dziecku możliwość obrony przed zachorowaniem na groźne choroby, np. na krztusiec, gruźlicę czy inwazyjną chorobę pneumokokową. Niepotrzebne opóźnianie szczepień przedłuża bowiem okres, w którym dziecko nie uzyskało pełnego zabezpieczenia przed daną chorobą zakaźną, co skutkować może brakiem uodpornienia dziecka w wieku największego narażenia na daną chorobę. Takie postępowanie nie niesie żadnych uzasadnionych korzyści zdrowotnych.

Przeprowadzanie szczepień w granicach wiekowych i odstępach wskazanych w Programie Szczepień Ochronnych oparte jest na badaniach klinicznych szczepionek, dotyczących ich bezpieczeństwa i skuteczności, przesłankach epidemiologicznych i wskazaniach określonych w Charakterystyce Produktu Leczniczego.

Ostatnia aktualizacja: 26 listopada 2017

Jaka jest liczba uchyleń dotyczących szczepień obowiązkowych?

W 2018 roku odnotowano ponad 40,3 tys. uchylających się od szczepień, tj. o ponad 1/3 więcej w porównaniu do 2017 roku.

Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – PZH gromadzi informacje dotyczące liczby osób uchylających się od szczepień obowiązkowych. Liczba ta jest odnoszona do osób podlegających szczepieniom w danym roczniku. Obejmuje dzieci i młodzież do 19 roku życia podlegające szczepieniom wg obowiązkowego Programu Szczepień Ochronnych. Opracowane dane są udostępnione na stronie NIZP-PZH w Biuletynach Szczepienia Ochronne.

Z danych tych wynika, że na przestrzeni ostatnich lat znacznie wzrosła liczba uchylających się od szczepień. W 2010 roku odnotowano 3437 uchylających, w 2011 roku – 4689 uchylających, w 2012 roku – 5340 uchylających, w 2013 roku – 7248 uchylających, w 2014 roku – 12 681 uchylających, w 2015 roku – 16 689 uchylających, w 2016 roku – 23 147 uchylających, w 2017 roku – 30 090 uchylających, a w 2018 roku 40 342 uchylających.

Liczba przypadków uchylania się od obowiązkowych szczepień w przeliczeniu na 1 000 osób w wieku 0-19 lat wynosiła: 0,7 w 2012 roku; 0,97 w 2013 roku; 1,71 w 2014 roku; 2,3 w 2015 roku; 3,2 w 2016 roku; 4,1 w 2017 roku oraz 5,5 w 2018 roku.

Liczba uchylających się od obowiązkowych szczepień w 2018 roku wynosiła 40 342, tj. o ponad 1/3 więcej w porównaniu do 2017 roku. Tylko w pierwszej połowie 2018 roku odnotowano 34 273 uchylenia od szczepień. W drugiej połowie roku tendencja wzrostowa była zdecydowanie niższa.

W okresie 01.01-31.03.2019 odnotowano 42 239 uchylających (6,0 na 1 000 osób w wieku 0-19 lat).

                                                            Źródło danych: Biuletyny roczne „Szczepienia ochronne w Polsce” (wyd: NIZP-PZH, GIS)

Ostatnia aktualizacja: 30 maja 2019

Jakie zasady obowiązują przy podawaniu szczepionki DTP- przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi w przypadku zaburzonego schematu szczepień?

Optymalnie zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych szczepionka DTP podawana jest w następującym schemacie:
Szczepienie podstawowe (4 dawki):
• pierwsza dawka: w 2 miesiącu życia,
• druga dawka: w 3-4 miesiącu życia,
• trzecia dawka: w 5-6 miesiącu życia,
• czwarta dawka: w 16-18 miesiącu życia (uzupełniająca)
Szczepienie przypominające:
• piąta dawka w 6 roku życia (szczepionką DTaP zawierającą bezkomórkowy składnik krztuścowy).
• szósta dawka w 14 roku życia (szczepionką dTap zawierającą bezkomórkowy składnik krztuścowy i obniżoną zawartość antygenów)
Szczepienia podstawowe mogą być realizowane przy użyciu szczepionki DTwP z całymi komórkami krztuśca (szczepienie bezpłatne) lub DTaP z bezkomórkowym składnikiem krztuścowym (najczęściej w postaci szczepionek skojarzonych 4 w 1 , 5 w 1 lub 6 w 1) (szczepienie płatne, bezpłatne jedynie w grupach ryzyka).

Szczepionka DTwP przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi z całymi komórkami krztuśca, na każdym etapie szczepienia może być zastąpiona szczepionką DTaP przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi z bezkomórkowym składnikiem krztuśca.

W przypadku realizacji schematu szczepień szczepionką DTaP należy go realizować przy użyciu preparatu tego samego producenta.
Jeżeli dany preparat DTaP jest niedostępny nie należy opóźniać szczepienia tylko je kontynuować przy użyciu  szczepionki o składzie antygenowym najbardziej zbliżonym do wcześniej podawanej.
Liczba dawek szczepionki DTP konieczna do ukończenia schematu podstawowego zależy od wieku dziecka w chwili rozpoczęcia szczepienia, jeżeli pierwszą dawkę podano w wieku <12. miesiąca życia, to zaleca się podanie 4 dawek, a jeżeli ≥12. miesiąca życia, to do ukończenia szczepienia podstawowego wystarczą 3 dawki.
Jeżeli czwartą dawkę szczepionki DTP podano do ukończenia 3 lat życia, to zaleca się podanie piątej dawki w wieku 6 lat. Jeżeli czwartą dawkę podano po 4. urodzinach, to piąta dawka nie jest już potrzebna.
Kolejna dawka przypominająca jako szczepionka dTap o zmniejszonej dawce bezkomórkowych komponentów krztuśca i toksoidu błonicy powinna być podana w 14. roku życia (szczepienie bezpłatne) oraz w 19 roku życia (szczepienie odpłatne zalecane).
Kolejne dawki przypominające dTpa należy podawać z częstotliwością co około 10 lat (szczepienie zalecane, odpłatne).

Gdzie można znaleźć informacje jaki jest stan zaszczepienia poszczególnymi szczepionkami w Polsce?

Poziom zaszczepienia (inaczej stan zaszczepienia) to odsetek populacji, która została zaszczepiona na określoną chorobę. Informacje o stanie zaszczepienia można znaleźć na stronach Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – PZH w zakładce Meldunki epidemiologiczne/EPIMELD/Biuletyn Szczepienia Ochronne w Polsce. Pod linkami dla kolejnych lat, w spisie treści dokumentu można odnaleźć informacje dotyczące poszczególnych szczepionek obowiązkowych i zalecanych.

Ostatnia aktualizacja: 7 grudnia 2018

Dlaczego w Polsce utrzymywany jest obowiązek szczepień?

Obowiązek szczepień wiąże się z dążeniem do uzyskania maksymalnej ochrony przed zakażeniem, a w dalszej perspektywie do zlikwidowania (eradykacji) danej choroby zakaźnej. Tylko uodpornienie wysokiego odsetka osób, najczęściej ponad 90% uruchamia mechanizm odporności zbiorowiskowej, który gwarantuje zahamowanie krążenia drobnoustroju i ochronę osób zaszczepionych oraz tych którzy z racji stanu zdrowia lub wieku nie zostali zaszczepieni. W populacji dzieci zawsze będzie kilka procent chorujących przewlekle, niezaszczepionych ze względu na stan zdrowia lub osób, u których szczepionki są nieskuteczne. Są także dzieci, które ze względu na swój wiek są za małe aby je zaszczepić. Jeżeli szczepienia są prowadzone na masową skalę, to te dzieci mają ochronę pośrednią wynikającą właśnie z odporności zbiorowiskowej. Ponieważ otaczają ich zaszczepieni koledzy, dzieci niezaszczepione są bezpieczne. Jeżeli liczba wykonanych szczepień spadnie poniżej pewnego poziomu, właściwego dla danej choroby, to ta ochrona nie będzie skuteczna. I to właśnie zjawisko odporności zbiorowiskowej stanowi społeczne uzasadnienie obowiązku szczepień.

Szczepienia obowiązkowe są realizowane wg Programu Szczepień Ochronnych do 19 roku życia oraz u osób dorosłych szczególnie narażonych (np. studentów medycyny). Szczepienia obowiązkowe są finansowane z budżetu Ministerstwa Zdrowia.
O wykonanie tych szczepień u dzieci mają obowiązek zadbać rodzice i lekarz rodzinny. Nie zaszczepienie dziecka zdrowego (bez przeciwwskazań do szczepień) jest zaniedbaniem jego zdrowia, ponieważ naraża je na zachorowanie i ewentualne powikłania choroby zakaźnej.

Szczepienia ochronne w Polsce wykonywane są w oparciu o ustawę o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U.2008 nr. 234 poz. 1570), zgodnie z którą osoby przebywające na terytorium Polski są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym.

Szczepienia obowiązkowe wymieniane są w aktualizowanym każdego roku Programie Szczepień Ochronnych wydawanym jako Załącznik do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego.

Ostatnia aktualizacja: 2 października 2018

Gdzie można ustalić Indywidualny Program Szczepień?

Indywidualny kalendarz szczepień powinni układać doświadczeni lekarze z poradni konsultacyjnych ds. szczepień  (to nazwa poradni, które obecnie najczęściej działają w obrębie Poradni Chorób Zakaźnych lub Poradni Immunologicznych). Z kolei realizacja samego programu  szczepień zatwierdzonego przez specjalistę może odbywać się w poradni podstawowej opieki zdrowotnej.

Ustalenie indywidualnego programu szczepień na odległość jest niemożliwe.

Gdzie można odnaleźć informacje przeciw jakim chorobom w przeszłości zostaliśmy zaszczepieni?

Osoba dorosła może ustalić swój potencjalny status odporności przeciw różnym chorobom na podstawie dokumentacji medycznej przebytych chorób zakaźnych lub historii szczepień zapisanej w książeczce zdrowia.

Osoba, która nie jest w stanie udokumentować swojej historii szczepień może ją odtworzyć na podstawie wprowadzanych w przeszłości zmian do Programu Szczepień Ochronnych (popularnie określanym Kalendarzem Szczepień).

Na portalu Szczepienia.info udostępniliśmy możliwość sprawdzenia historycznych danych zawartych w Programie Szczepień Ochronnych w ubiegłych latach.

Aby sprawdzić jakie szczepienia obowiązywały w Twoim roczniku albo w roku urodzenia Twojego dziecka, należy w zakładce „Kalendarz” przesunąć suwak na właściwy rok. Przedstawione dane są orientacyjne i nie mają mocy prawnie wiążącej.

Czy na stronie NIZP-PZH można znaleźć informacje na temat liczby zachorowań wśród dzieci szczepionych i nieszczepionych?

Rodzaj danych o zachorowaniach na choroby zakaźne publikowanych  na stronach NIZP-PZH w Meldunkach o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach w Polsce oraz Biuletynie „Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce” wynika z określonych zapisów prawnych dotyczących rejestracji chorób zakaźnych. Dane te nie rozgraniczają występowania zachorowań  u osób szczepionych i nieszczepionych. Uzyskanie takich danych wymaga przeprowadzenia dodatkowych  badań epidemiologicznych, a w odniesieniu do wybranych chorób dodatkowych analiz epidemiologicznych.

 

 

Gdzie można znaleźć informacje o kalendarzach szczepień w krajach europejskich?

Informacje o programach szczepień w krajach Unii Europejskiej można sprawdzić na stronie internetowej Europejskiego Centrum Prewencji i Kontroli Chorób (ECDC- European Centre for Disease Prevention and Control).

Służy temu interaktywne narzędzie, gdzie można znaleźć wszystkie Kalendarze Szczepień, ze wskazaniem szczepień obowiązkowych i zalecanych oraz porównać programy szczepień w różnych krajach.

 

Ostatnia aktualizacja: 8 grudnia 2017

Gdzie można znaleźć informacje o szczepieniach pracowniczych i kto takie szczepienia finansuje?

Szczepienia pracownicze zostały wymienione w:
•    Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 2012 r. w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności (Dz. U. 2012 poz. 40)

•    Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. poz. 716 oraz z 2008 r. poz. 288).

Szczepienia pracownicze są finansowane w całości przez pracodawców, z wyjątkiem szczepień przeciw wzwB pracowników wykonujących zawody medyczne, które są finansowane z budżetu Ministerstwa Zdrowia.

Dla kogo zalecane są szczepienia?

 

Ostatnia aktualizacja: 11 stycznia 2019
Materiały źródłowe

Ogólne wytyczne dotyczące szczepień ochronnych – cz. 1. Zalecenia amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień Ochronnych (ACIP). Med. Prakt. Szczepienia 1/2012.

https://prawo.mp.pl/publikacje/prawomedyczne/53202,szczepienia-zagadnienia-prawne

http://www.mp.pl/szczepienia/praktyka/ekspert/technika_organizacja_szczepien_ekspert/8727

http://www.mp.pl/szczepienia/prawo/zapytajprawnika/show.html?id=85397

Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2017 r., poz. 125).

 

 

 

pokaż więcej

Ta strona wykorzystuje pliki cookies. Pozostawiając w ustawieniach przeglądarki włączoną obsługę plików cookies wyrażasz zgodę na ich użycie. Jeśli nie zgadzasz się na wykorzystanie plików cookies, zmień ustawienia swojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w polityce prywatności.

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close