Jak wygląda walka z odrą na świecie?

W pierwszych czterech miesiącach 2019 roku 179 krajów zgłosiło 168 193 przypadków odry, czyli o 117 000 więcej w porównaniu do tego samego okresu ubiegłego roku. Rzeczywiste liczby mogą być jeszcze wyższe, ponieważ WHO szacuje, że na świecie zgłaszany jest tylko 1 na 10 przypadków odry.

Stany Zjednoczone są przykładem kraju, który w 2000 roku uzyskał status eliminacji odry, zaś w 2019 roku odnotowuje najwyższą od 1994 roku liczbę zachorowań.

Poniżej przedstawiono krótkie opisy sytuacji w krajach, gdzie w pierwszych trzech miesiącach 2019 roku odnotowano najwyższą liczbę zachorowań.

Filipiny

Piętnaście lat temu Filipiny były bliskie uzyskania statusu eliminacji odry. Od stycznia 2019 roku kraj doświadcza jednej z największych epidemii odry na świecie: ponad 33 000 przypadków. Zmarło 466 osób, głównie dzieci. Epidemia została wywołana nieufnością wobec szczepień związaną z załamaniem realizacji programu szczepień przeciw dendze oraz trudnościami z dostawami i realizacją szczepień. Aby powstrzymać trwającą epidemię, rząd rozpoczął ogólnokrajową kampanię szczepień przeciw odrze. Pracownicy służby zdrowia zaszczepili 5,5 miliona osób, głównie dzieci. Rząd planuje szczepienia 15 milionów osób do końca września br. Szczepienia spowolniły rozwój epidemii, jednak każdego tygodnia wciąż odnotowywane są setki zachorowań. W krajach o wysokich dochodach, gdzie chorzy szybko uzyskują pomoc medyczną, zgony z powodu odry są rzadkie. Ale na Filipinach oraz innych mniej zamożnych częściach świata odra to choroba potencjalnie śmiertelna.

Ukraina

Niski poziom zaszczepienia przeciw odrze niesie duże ryzyko wybuchu epidemii. Stąd też epidemiczny wzrost zachorowań na odrę (od początku 2018 roku) na Ukrainie nie był zaskoczeniem. Ze względu na kryzys polityczny i ekonomiczny przy jednoczesnych działaniach środowisk przeciwnych szczepieniom, stan zaszczepienia spadł tam do alarmująco niskiego poziomu. W 2016 roku tylko 42% dzieci zaszczepiono pierwszą dawką szczepionki przeciw odrze. W okresie 2009-2016 brakowało szczepionek, zwłaszcza w regionie wschodnim dotkniętym konfliktami. W czasach Związku Radzieckiego szczepiono całą populację. Wówczas wiele dzieci otrzymało nieodpowiednio przechowywane szczepionki, co prowadziło do sytuacji niedostatecznej skuteczności szczepień i skutkowało zachorowaniami również osób zaszczepionych. Znane były też sytuacje fałszowania dokumentacji szczepień. Przyczyniło się to do braku zaufania społeczeństwa do bezpłatnych finansowanych przez państwo programów szczepień. W ostatnim czasie ta sytuacja wyraźnie się zmienia i ogromna skala zachorowań na odrę skłania coraz więcej osób do szczepień. Według WHO stan zaszczepienia dzieci na Ukrainie wzrósł do 86 procent w 2017 roku.

Kolumbia

W Kolumbii od 2015 roku odra nie występowała. 8 marca 2018 roku odnotowano objawy odry u 14-miesięcznego wenezuelskiego chłopca, który przyjechał z rodzicami do Kolumbii. Badania laboratoryjne potwierdziły, że miał odrę. Urzędnicy ds. Zdrowia Publicznego podjęli konkretne działania. W 2017 roku rząd kolumbijski rozpoczął monitorowanie stanu zdrowia imigrantów, w tym głównie z Wenezueli. Kryzys polityczny i gospodarczy spowodował chaos w Wenezueli i brak możliwości realizacji programu szczepień. Władze Kolumbii liczyły się z falą imigrantów z tego kraju. Podjęto ścisłą współpracę z CDC i WHO i zorganizowano szczepienia w gminach na granicy Wenezueli i Kolumbii. Od maja do lipca 2018 roku zaszczepiono ponad 11 000 Wenezuelczyków, którzy przekroczyli granicę z Kolumbią. W okresie od marca 2018 roku do kwietnia 2019 roku Kolumbia zgłosiła tylko 302 przypadki odry. Działania te można opisywać jako prawdziwy sukces.

Indie

W Indiach w ciągu pierwszych 3 miesięcy 2019 roku odnotowano ponad 12 400 przypadków odry. W 2010 roku w Indiach wprowadzono drugą dawkę szczepionki przeciw odrze oraz uaktywniono realizację programu szczepień w najbardziej wrażliwych regionach.

Madagaskar

Z raportu Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że na Madagaskarze, jednym z najbiedniejszych krajów Afryki ostatnia epidemia odry rozpoczęła się we wrześniu 2018 roku. Według szacunków WHO i UNICEF, stan zaszczepienia przeciwko odrze w 2017 roku wyniósł 58%. Ponadto, Madagaskar ma najwyższy odsetek niedożywienia wśród dzieci poniżej piątego roku życia (47%) w regionie afrykańskim. W okresie od października 2018 roku do marca 2019 roku z powodu odry zmarło ponad 1200 osób. W związku z tym realizowane są obecnie ukierunkowane 3 etapowe kampanie szczepień, gdzie zostanie zaszczepione ponad 7,2 miliona dzieci. Od 22 października do 9 listopada 2018 roku w czasie pierwszego etapu szczepiono dzieci w wieku od 9 miesięcy do 5 lat w czterech regionach stolicy kraju. Szacuje się, że zaszczepiono 84% dzieci. Druga kampania rozpoczęta w styczniu skierowana jest do dzieci w wieku od 9 miesięcy do 9 lat w 13 regionach kraju. Dotychczas na Madagaskarze podawano 1 dawkę szczepionki. W 2019 roku planowane jest wprowadzenie schematu 2- dawkowego. Liczba nowych przypadków odry powoli się zmniejsza. Ogromnym wyzwaniem w realizacji programu szczepień będzie pora deszczowa.