Jak możemy walczyć z falą fałszywych informacji dotyczących szczepień?

Internet jest najszybszym źródłem informacji w różnych dziedzinach, również w dziedzinie szczepień. Ponadto daje możliwość swobodnej wypowiedzi, głównie za pośrednictwem mediów społecznościowych, stąd ludzie chętnie z nich korzystają szukając informacji o szczepieniach.

Niejednokrotnie rozmowy ze znajomymi (realnymi i wirtualnymi) mają większą siłę przebicia, niż argumenty jakimi dysponuje lekarz.

Siłą Internetu decydującą o przekierowaniu czytelnika na określone strony jest tajemniczy algorytm Google, znany jako PageRank. Jest to złożona formuła, która wskazuje witryny pojawiające się jako pierwsze w wyszukiwarce Google. Dokonuje tego poprzez ocenę jakości i znaczenia zawartości strony na podstawie takich elementów jak odniesienia do innych stron internetowych czy artykuły udostępniane na portalach społecznościowych.

Wyszukiwarki internetowe, przy zastosowaniu PageRank często przekierowują czytelnika na strony o wątpliwej wiarygodności, przez co treści w nich zamieszczone odbierane są jako prawdziwe.

Internauci opierając się na takich danych mogą błędnie interpretować informacje dotyczące szczepień i w konsekwencji deklarować założenia/ hasła antyszczepionkowe. Stanowi to poważny problem i niesie ze sobą ryzyko braku zgody na szczepienie, a w konsekwencji powrotu niebezpiecznych chorób zakaźnych. Taką sytuację obserwujemy obecnie we Włoszech, gdzie w 2017 roku odnotowano już ponad 4 500 zachorowań na odrę. W odpowiedzi na takie zagrożenie we Włoszech wprowadzono rozwiązania prawne – obowiązek szczepień przeciw 10 chorobom. Władze podjęły również współpracę z firmą Google w walce ze stronami internetowymi, które propagują wyraźnie antyszczepionkowe treści.

W wywiadzie dla czasopisma La Stampa, włoski Minister Zdrowia Beatrice Lorenzin powiedziała, że ​​rząd współpracuje z Google w celu zwiększenia rankingu dostępu do „wiarygodnych danych naukowych”. Wskazała, że badacze pracują nad sposobami usuwania fałszywych wiadomości („fake news”), które stwarzają zagrożenie dla zdrowia publicznego. Powzięte działania wskazują, że perspektywa dostosowania algorytmów wyszukiwarek jest obiecująca. Istotne jest, że nie wymagają one dokładnego przeglądu każdej strony internetowej dotyczącej szczepień, ponieważ wyszukiwarki mają funkcję automatycznego przypisywania szczególnego znaczenia stronom, które zostały sprawdzone np. przez sieć Health on Net lub WHO Vaccine Safety Net. Strony należące do tych sieci przechodzą regularne audyty w celu utrzymania akredytacji, co potwierdza ich wysoką rangę oraz gwarantuje rzetelność i wiarygodność zamieszczonych treści.

Przekierowywanie odbiorców na strony internetowe zawierające wiarygodne treści służyłoby podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących zdrowia.

Wcześniej podejmowano podobne działania związane z preferencyjnym traktowaniem stron internetowych wysokiej jakości. WHO współpracowała z ICANN, która kontroluje nazewnictwo stron internetowych. Np. strony kończące się słowem .health (a nie .com, .org lub .eu) z założenia oferują czytelnikom pewność, że czytają naukowo sprawdzony materiał, a nie „fake news”.

Tego typu postępowanie niesie ryzyko zarzutu ograniczenia wolności słowa. Jednak ze względu na szkodliwość społeczną jaką wyrządzają „fake news”, konieczne jest wyznaczenie granicy pomiędzy swobodą wypowiedzi, a ochroną zdrowia publicznego.

Ponadto rozpatrywana jest ewentualność, gdzie Firma Google nakładałaby kary na twórców stron promujących fałszywe informacje o szczepieniach.

Do czasu kiedy problem nie zostanie rozwiązany, portale internetowe z dziedziny nauki muszą robić wszystko co w ich mocy, aby wspierać nawzajem swoje działania przez linkowanie i udostępnianie treści wysokiej jakości.

Strona Szczepienia.info jest transparentnym i bezstronnym źródłem informacji, których obiektywizm i rzetelność podlega od lat ocenie przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w ramach sieci wiarygodnych stron internetowych Vaccine Safety Net.

Źródło: #FakeNews: Should search engines dump pseudosciences? Vaccines Today, 16.10.2017.