Odwoływanie się do wartości moralnych może być ważniejsze w przekonywaniu rodziców do szczepień, niż racjonalne argumenty naukowe

W opublikowanych badaniach zasugerowano, że najlepszym sposobem na przekonanie wahających się rodziców jest zwrócenie uwagi na wartości, które leżą u podstaw ludzkiego samostanowienia: wolności i… czystości. W badaniu, które przeprowadzili naukowcy z Emory University pod przewodnictwem Avniki Amin, doktorantki z Wydziału Epidemiologii, wykorzystano teorię fundamentów moralnych Jonathana Haidta. U podstaw tej teorii leży założenie, że ludzie podejmują decyzje przede wszystkim na podstawie intuicji, a nie na racjonalnym wnioskowaniu. Intuicja jest – zgodnie z założeniami tej teorii – silnie powiązana z moralnością, która jest efektem ewolucji biologicznej i kulturowej. W efekcie tego w mózgach ludzi znajdują się moduły poznawcze, które „ułatwiają” nam podejmowanie szeregu codziennych decyzji, poprzez uruchamianie odpowiedniego modułu, w którym zapisane jest najlepsze dla danej sytuacji zachowanie. W przypadku uruchomienia modułu moralnego, podejmujemy decyzje, które oparte są na wartościach, a nie na dogłębnej, rozumowej analizie poznawczej.

Badanie zostało przeprowadzone przy pomocy kwestionariusza CAWI (Computer Assisted Web Interview) na grupie 1100 amerykańskich rodziców dzieci poniżej 13 roku życia. Badano, jak różne wartości moralne były ważne dla rodziców w procesie podejmowania decyzji na temat szczepień.

Równocześnie grupa badaczy z Loyola University w Chicago prowadziła niezależnie podobne badania. Wyniki obu grup badaczy były zgodne. Okazało się, że jedną z kluczowych wartości dla Amerykanów w procesie szczepienia dzieci jest poczucie wolności, odnoszące się głównie do wolności w podejmowaniu decyzji o szczepieniu. Ma to związek z głęboko zakorzenionym w społeczeństwie amerykańskim prawem do samostanowienia, posiadania, decydowania o swoim życiu i nieingerowania państwa w życie codzienne obywateli. Drugą kluczową wartością dla badanych była czystość w znaczeniu religijnym, odnosząca się do dążenia do unikania zanieczyszczenia/degradacji swojego ciała obcymi, nienaturalnymi substancjami.

Naukowcy – analizując przekazy grup antyszczepionkowych zamieszczone w Internecie – zwrócili uwagę na to, że przekaz tych grup oparty jest głównie na dwóch elementach: wolności rodzica do tego, czy może zaszczepić swoje dziecko czy nie oraz nieustannym podważaniu składu szczepionek, które wskutek użycia w nich określonych związków chemicznych prowadzą do chorób i zaburzeń w funkcjonowaniu oraz rozwoju dzieci.

Jak zwraca uwagę dr Tomasz Sobierajski w książce „Społeczny kontekst szczepień” szczepienia są dużym, emocjonalnym przeżyciem dla większości rodziców, którzy mają wiele często sprzecznych i informacji na temat składu i działania szczepionek. Mówienie językiem nauki i faktów do człowieka, który znajduje się w dużym napięciu emocjonalnym jest zazwyczaj nieskuteczne. Badania na temat społecznego odbioru szczepień prowadzone są na całym świecie. Wynika to z tego, że w wielu krajach rozwiniętych, takich jak np. Stany Zjednoczone co roku odnotowywane są nowe ogniska epidemiczne, jak chociażby wybuch epidemii odry na wiosnę 2017 roku w stanie Minnesota. Z tego powodu naukowcy wielu dziedzin jednoczą swoje siły w celu przekonania rodziców do tego, że szczepionki są jednym z największych osiągnięć współczesnej medycyny i ratują zdrowie oraz życie miliardom dzieci na całym świecie.