Sytuacja epidemiologiczna odry w krajach UE/EOG - ocena ryzyka ECDC

Tendencję wzrostową można zaobserwować również w Polsce. Zgodnie z miesięcznym raportem dotyczącym odry ECDC z dnia 10.05.2019, Polska została wymieniona jako jeden z krajów (wraz z Francją, Litwą i Bułgarią), w którym odnotowano najwyższy wzrost liczby przypadków odry od początku 2019 r. (219 przypadków w marcu w porównaniu do 178 w lutym i 123 w styczniu). Łącznie, w pierwszych trzech miesiącach 2019 r. odnotowano w Polsce 520 przypadków odry, w porównaniu z 32 przypadkami w analogicznym okresie 2018 r. (według miesięcznego raportu ECDC dotyczącego odry z dnia 8.02.2019 r.).

W oparciu o ocenę epidemiologiczną ECDC istnieje wysokie ryzyko ciągłej transmisji wirusa odry w krajach UE/EOG w najbliższej przyszłości. Ryzyko to wynika z trzech przyczyn

• występowania dużej puli osób podatnych na odrę, co wynika z niskiego historycznego i aktualnego stanu zaszczepienia populacji UE/EOG
• wysokiej liczby zachorowań wśród niemowląt i dorosłych, grup najbardziej zagrożonych powikłaniami
• dalszego ryzyka importu przypadków odry

Stan zaszczepienia

Według oceny ryzyka ECDC, w krajach UE/EOG, ponad cztery i pół miliona osób urodzonych w okresie od 1999 do 2019 (0-20 r.ż.) jest potencjalnie podatnych na odrę. Liczba ta jest prawie równoważna całej kohorcie urodzeniowej UE/EOG. Większość (78%) przypadków zachorowań dotyczyła osób niezaszczepionych, niezależnie od grupy wiekowej.

Według ostatnich badań WHO-UNICEF (2017) odsetek ludności objętych dwoma dawkami szczepień przeciwko odrze powyżej 95% został odnotowany jedynie w czterech krajach Unii Europejskiej – Portugalii, Słowacji, Szwecji i na Węgrzech (w porównaniu do 14 krajów w 2007 roku).

W Polsce w ostatnim dziesięcioleciu stan zaszczepienia szczepionką MMR przeciw odrze, śwince i różyczce się sukcesywnie zmniejsza. W roku 2018 odnotowano stan zaszczepienia na poziomie 92.9% dla dawki podstawowej szczepionki MMR oraz 92,4% dla dawki przypominającej. Notowany jest również systematyczny wzrost liczby osób uchylających się od obowiązkowych szczepień, na co wskazują dane w poszczególnych latach (2010 – 3 437, 2011 – 4 689, 2012 – 5 340, 2013 – 7 248; 2014 – 12 681; 2015 – 16 689, 2016 – 23 147, 2017 – 30 090, 2018- 40 342).

Zachorowania wśród niemowląt i dorosłych

W okresie obejmowanym w ocenie ryzyka, w państwach UE/EOG, najwyższy średni roczny wskaźnik zgłaszalności (ilość przypadków na milion na rok) odnotowano wśród niemowląt i był on nawet 44-krotnie wyższy w porównaniu z innymi grupami wiekowymi. Prawie połowę (45%) wszystkich zgonów z powodu odry zgłoszono w tej grupie wiekowej.

Zaobserwowano również, że mediana wieku przypadków odry w UE/EOG wzrastała stopniowo w ciągu ostatnich dziesięciu lat (10 r.ż. w 2009 do 17 r. ż. w 2019 roku). Dorośli stanowili 35% zgłoszonych przypadków w latach 2016-19, a dziewiętnaście krajów odnotowało grupę osób powyżej 20 roku życia jako najbardziej dotkniętą.

Ponieważ odra postrzegana jest jako choroba dziecięca, przypadki tej choroby wśród dorosłych często wykrywane są dosyć późno, co w konsekwencji może powodować większą liczbę zachorowań. Dorośli są również bardziej mobilni i mogą przyczyniać się do transmisji wirusa w miejscach pracy, w szpitalach oraz podczas podróży, a krajowe programy szczepień ochronnych są trudniejsze do realizacji w tej grupie wiekowej.

Przypadki importowane

Importowane przypadki stanowią 4,1% wszystkich przypadków odnotowanych w Unii Europejskiej w latach 2016-2019, a około trzy czwarte (72%) z nich zakaziło się w krajach Regionu Europejskiego WHO (43% w innym kraju UE/EOG, 29% w jednym z pozostałych krajów Regionu Europejskiego WHO). Jedynie 28% przypadków zostało zawleczonych spoza Regionu Europejskiego.

Dane za okres od 1 stycznia 2016 r. do 30 marca 2019 r. wskazują, że w Polsce odnotowano 1 056 przypadków odry, w tym 621 potwierdzonych (59%). W tym okresie 22 przypadki odry, które zostały zawleczone zagranicę, pochodziły z Polski. Spośród 659 przypadków, dla których były dostępne dane, 160 (24%) to były przypadki zawleczone. Wśród nich 144 przypadki (90%) pochodziły z Europy (krajów spoza UE), 9 przypadków (6%) pochodziło z Azji, 5 przypadków (5%) pochodziło z krajów UE, a 2 przypadki (1%) z Ameryki.