W Finlandii zaszczepione są prawie wszystkie dzieci

Zdrowie i ekonomia

Za każdym razem przed wprowadzeniem powszechnych, bezpłatnych szczepień, Krajowy Komitet Doradczy do Spraw Szczepień (KRAR) wydaje opinię na ten temat. Komitet opracowuje zalecenia oraz pomaga w opracowaniu programu szczepień. Od 2014 r. funkcję przewodniczącego Komitetu pełni Profesor Harri Saxén z Uniwersytetu w Helsinkach. W skład Komitetu wchodzą lekarze i eksperci ekonomiki zdrowia. Zanim szczepienie jest włączone do kalendarza, zespół ekspertów z Narodowego Instytutu Zdrowia (THL) przygotowuje obszerny raport, w którym analizowane jest bezpieczeństwo, skutki zdrowotne oraz ekonomiczne wprowadzenia danego szczepienia. Następnie Komitet KRAR wydaje oświadczenie. Jeśli Komitet zatwierdzi szczepienie, wniosek jest przesłany do Ministerstwa Spraw Społecznych i Zdrowia, a następnie do Ministerstwa Finansów, które zapewnia finansowanie.

Przykładowo korzyści związane z wprowadzeniem powszechnych szczepień przeciw ospie wietrznej łączone są ze znaczącym spadkiem kosztów opieki zdrowotnej (mniej zachorowań), a jednocześnie z większą wydajnością pracy rodziców (mniejsza absencja w pracy). Pozytywnym przykładem są również powszechne szczepienia przeciw rotawirusom. Szacuje się, że koszty związane z ich wprowadzeniem już się zwróciły. Szczepionka przeciw rotawirusom podawana jest doustnie dzieciom w wieku od 6 do 31 tygodnia. Zapobiega ciężkiej biegunce, która u dzieci często łączy się z konieczną hospitalizacją.

Szczepionka przeciw ospie wietrznej – nowość w kalendarzu szczepień

Według profesora Saxén, włączenie szczepionki przeciw ospie wietrznej do powszechnego program szczepień było szczególnie ważnym momentem. Od września 2017 r., dzieci w wieku od 18 miesiąca do 11 roku życia, zostały objęte bezpłatnymi szczepieniami w szkołach i klinikach dla dzieci. Wcześniej szczepienia te były odpłatne. Decyzja o bezpłatnym programie szczepień była poprzedzona latami starań. Szczepionkę opracowano w latach 90-tych ubiegłego wieku, a eksperci rekomendowali, aby dodać ją do programu szczepień już w 2008 r. Powszechne szczepienia wprowadzono po dekadzie. Profesor Saxén domyśla się, iż wynika to z faktu, że ospa wietrzna to choroba powszechna, ale rzadko jest przyczyną śmierci. Podobnie było ze szczepieniami przeciw pneumokokom, które w Finlandii również wprowadzono później niż w pozostałych krajach rozwiniętych.

Stan zaszczepienia powyżej 95%

Pomimo tego, że szczepienia w Finlandii są dobrowolne, stan zaszczepienia jest bardzo wysoki, z małymi różnicami regionalnymi. Blisko 99% fińskich dzieci otrzymało wysokoskojarzoną szczepionkę 5 w 1- przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi ze składnikiem bezkomórkowym,  poliomyelitis oraz Hib. Około 95% dzieci otrzymało szczepionkę MMR przeciw odrze, różyczce i śwince. W Finlandii jest relatywnie niewielu przeciwników szczepień. Fińskie dzieci zazwyczaj szczepione są w klinikach dla dzieci. Profesor Saxén uważa, że to właśnie te kliniki są szczególnie istotne dla całego system szczepień. Każde dziecko z nich korzysta, niezależnie od statusu społecznego.

Co można zrobić lepiej?

Finowie wskazują, że wciąż jest pole do poprawy stanu zaszczepienia. Prof. Saxén zauważa, że stan zaszczepienia przeciw HPV wśród dziewcząt szczepionych w 11-12 roku życia wynosi tylko 60-70%. A przecież szczepienie przeciw HPV jest wyjątkowo skuteczne w zapobieganiu wczesnym stadiom raka szyjki macicy. Szacuje się, że szczepienie to zapobiega blisko 4 z 5 przypadków raka szyjki macicy. Innym problemem jest niski stan zaszczepienia małych dzieci przeciw grypie. Może mieć to związek z wydarzeniami w latach 2009 i 2010, kiedy w Finlandii wystąpiły przypadki narkolepsji po szczepieniu przeciw świńskiej grypie u osób w wieku od 4 do 19 lat. Ponadto ryzyko narkolepsji wzrosło również wśród szczepionych starszych osób. Wiele osób wciąż pamięta te wydarzenia.

Czy szczepienie przeciw półpaścowi będzie następne?

Do fińskiego powszechnego kalendarza szczepień najprawdopodobniej zostaną dodane kolejne szczepienia. Trwa publiczna debata związana z wprowadzeniem szczepień przeciw pneumokokom dla osób powyżej 65 roku życia. Koszty takiego szczepienia będą porównywalne z szacowanymi oszczędnościami, które może ono przynieść. Wkrótce ten temat będzie dyskutowany przez Komitet KRAR .

Według profesora Saxén, inną ciekawą możliwością profilaktyki jest szczepionka przeciw półpaścowi. „Wyniki badań ze Stanów Zjednoczonych i Europy, wyglądają bardzo obiecująco. Szczepionka przeciw półpaścowi mogłaby pomóc zapobiegać trudnej chorobie, związanej z przewlekłym bólem wśród seniorów”, powiedział prof. Saxén.

Obecnie Komitet KRAR rozważa możliwość wprowadzenia szczepienia przeciw HPV dla chłopców. Wirus HPV jest bezpośrednią przyczyną nie tylko raka szyjki macicy, ale też innych nowotworów, np. odbytu czy przełyku.

Zanim jakiekolwiek nowe szczepienie zostanie wprowadzone do kalendarza szczepień, koniecznych jest wiele obliczeń i analiz, w tym analiz finansowych. Jednak dla Finów koszty szczepienia nie są szczególnie ważne. Obecny powszechny program szczepień dla dzieci kosztuje 25 000 Euro rocznie. W budżecie na 2018 r. łączne wydatki na szczepienia wynoszą ok. 28 milionów Euro. Suma ta obejmuje przygotowanie raportów dotyczących szczepionek oraz koszty zatrudnienia personelu do systemów monitorowania programów szczepień.

Według prof. Saxén powszechne, bezpłatne programy szczepień to doskonałe wykorzystanie publicznych pieniędzy.

Źródło: Nearly all Finnish chil­dren are vac­cin­ated – thanks to the child wel­fare clinic sys­tem. University of Helsinki. 14.03.2018.