Szczepionka przeciw pneumokokom

W skład polisacharydowych szczepionek przeciw pneumokokom wchodzą oczyszczone polisacharydy. Stąd też szczepionki te są nieskuteczne u małych dzieci do 2 lat, których układ odpornościowy jest jeszcze niedojrzały, aby skutecznie pobudzać odporność przeciw tego typu antygenom.

Dostępna od lat 80-tych XX w. na rynku 23-walentna szczepionka przeciw pneumokokom jest wskazana do stosowania w zapobieganiu inwazyjnej chorobie pneumokokowej, zapaleniu płuc osób w wieku powyżej 65 lat oraz chorych powyżej 2 lat, którzy ze względu na stan zdrowia są szczególnie narażeni na ciężkie zakażenia pneumokokowe. Wskazania do jej stosowania obejmują chorych z przewlekłymi chorobami układu oddechowego jak np. obturacyjna choroba płuc (POChP), rozedma, nowotworami płuc, z przewlekłymi chorobami układu krążenia, marskością wątroby, cukrzycą. U osób, które mają być poddane chemioterapii, terapii immunosupresyjnej lub usunięciu śledziony, szczepionka polisacharydowa powinna zostać podana co najmniej 2 tygodnie przed planowaną interwencją. U chorych zakażonych wirusem HIV powinna być podana jak najszybciej po wykryciu zakażenia. W 2010 r. wprowadzono zalecenia jej podawania u osób palących tytoń oraz rutynowego stosowania u chorych na astmę.

Zgodnie z zaleceniami, dorosłym powyżej 65 lat wcześniej nieszczepionym należy podać w pierwszej kolejności 1 dawkę szczepionki skoniugowanej PCV-13, a następnie po upływie co najmniej roku 1 dawkę szczepionki polisacharydowej PPSV-23.

Dzieciom powyżej 2 r.ż. i starszym, którzy należą do grupy ryzyka rozwoju choroby pneumokokowej należy podać w pierwszej kolejności dawkę szczepionki skoniugowanej PCV-13, a następnie dawkę szczepionki polisacharydowej PPSV-23 w odstępie nie krótszym niż 8 tygodniu.

Należy brać pod uwagę duży problem z dostępnością szczepionek polisacharydowych na rynku.

• Powszechne szczepienia przeciw pneumokokom wykazują wysoką skuteczność  przeciw Inwazyjnej Chorobie Pneumokokowej

• Szczepienia chronią przed zakażeniami wywołanymi przez lekooporne szczepy pneumokoków,

• Pośrednim efektem powszechnych szczepień małych dzieci jest ochrona osób starszych.

Pneumokoki wywołują ciężką w przebiegu Inwazyjną Chorobę Pneumokokową oraz powszechnie występujące zakażenia nieinwazyjne, w tym zapalenie ucha środkowego i zakażenia górnych dróg oddechowych. Są też najczęstszą przyczyną pozaszpitalnego zapalenia płuc wymagającego hospitalizacji. Jeżeli nawet chore dziecko uda się wyleczyć, mogą pozostać trwałe następstwa zakażenia, takie jak upośledzenie umysłowe, niedosłuch i głuchota, napady padaczkowe ale również trudności w koncentracji i nauce.

Zakażenia pneumokokowe są coraz częściej wywoływane przez szczepy oporne na antybiotyki, w tym również najbardziej niebezpieczne szczepy wielolekooporne. W takiej sytuacji wobec bezradności terapii, szczepienia pozostają jedynym skutecznym sposobem ochrony przed tymi zakażeniami.

Przykładem korzyści jakie niosą szczepienia przeciw pneumokokom u dzieci są Kielce, gdzie w ramach programów samorządowych, od 2006 r. prowadzono  bezpłatne szczepienia przeciw pneumokokom dla dzieci. Obserwowano zmniejszenie zapadalności na pneumokokowe zapalenie płuc u dzieci poniżej 2 roku życia o blisko 97%, zmniejszenie liczny hospitalizacji z powodu zapalenia płuc wśród dzieci do 2 lat o 60% oraz zmniejszenie liczby przypadków zapalenia ucha środkowego o 85%. Dodatkowo obserwowano efekt odporności zbiorowiskowej, tj. spadek zachorowań o ponad 50% wśród dorosłych, którzy często komunikują się z najmłodszymi (chodzi głównie o osoby starsze- seniorów,  którzy – poza dziećmi należą do grupy ryzyka zachorowania na zapalenie płuc wywołane przez pneumokoki).