Szczepionka przeciw poliomyelitis

Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO) od 1 kwietnia 2016 roku dzieciom w 6 roku życia będzie podawana wyłącznie inaktywowana szczepionka przeciw poliomyelitis (typ 1, 2 3 wirusa). Szczepionka inaktywowana podawana we wstrzyknięciu zastąpiła żywą szczepionkę doustną.

Wprowadzona zmiana jest elementem strategii Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zawartej w dokumencie Endgame Strategic Plan 2013 – 2018, która zakłada, że do końca 2018 roku przewidziana jest eradykacja zachorowań na poliomyelitis. W maju 2015 roku przyjęto również Rezolucję 68 Światowego Zgromadzenia Zdrowia w sprawie poliomyelitis, w której wezwano kraje członkowskie WHO do wycofania z użytku trójwalentnej żywej szczepionki doustnej przeciw polioliomyelitis (OPV) i zastąpienie jej szczepionką inaktywowaną lub wprowadzenia dwuwalentnej OPV w krajach występowania zachorowań na poliomyelitis. Zalecono zaprzestanie stosowania do przeprowadzania szczepień żywego (atenuowanego) szczepu wirusa polio typu 2 i nie wprowadzanie go do środowiska.

W 2002 roku Region Europejski został uznany jako wolny od występowania dzikich poliowirusów. Ostatni przypadek endemicznego zachorowania na poliomyelitis miał miejsce w Turcji w 1998 roku. Jednak w 2005 roku w Tadżykistanie i w latach 2013-2014 w Izraelu zdarzyły się przypadki zawleczenia dzikich poliowirusów na teren Regionu Europejskiego, co wskazuje na możliwość ponownego wprowadzenia wirusa polio do Europy. Najbardziej skuteczną metodą, chroniącą przed powrotem wirusa polio, jest utrzymanie wysokiego odsetka osób zaszczepionych w populacji europejskiej. Obecnie odsetek osób zaszczepionych jest zadawalający (wynosi >90%), ale popularność ruchów antyszczepionkowych w całej Europie powoduje, że liczba osób odmawiających szczepień stale rośnie. Przykład Ukrainy pokazał, jak niebezpieczne może być zaprzestanie szczepień, kiedy odsetek dzieci zaszczepionych spadł tam poniżej 50%, wystąpiły zachorowania wywołane zmienionym wirusem szczepionkowym, który rozprzestrzenił się w populacji. W Polsce odsetek osób zaszczepionych przeciw polio jest wysoki, ale mimo to Komisja Certyfikująca Eradykację Poliomyelitis w Regionie Europejskim (RCC) w 2015 roku uznała Polskę jako kraj średniego ryzyka jeśli chodzi o transmisję zakażenia. Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) biorąc pod uwagę niekorzystną ocenę Polski przez Komisję Certyfikującą oraz bliskie sąsiedztwo Ukrainy przeprowadziło badanie mające na celu ocenę gotowości Polski w sytuacji zawleczenia poliowirusa. Badanie potwierdziło mocne strony naszego kraju takie jak, wysoki odsetek osób zaszczepionych, ale jednocześnie wykazało obszary wymagające ulepszeń. Takim ulepszeniem mogłoby być wprowadzenie w Polsce stałego nadzoru środowiskowego w kierunku poliowirusów. Mimo, że jesteśmy już coraz bliżej eradykacji wirusów polio (eradykacja poliowirusa typu 2 została ogłoszona w 2015 roku) to jednak realizacja tego celu zależy od nas samych.

Europejczycy zapomnieli o wirusie polio i często manifestują swoją źle rozumianą wolność odmową szczepień. Poprzez obserwację zachowań społecznych wykazano, że brak realnego zagrożenia w postaci zachorowania często prowadzi do zmniejszenia aprobaty szczepień i wzrostu populacji osób nieszczepionych. Konsekwencją tego jest ponowny wzrost liczby zachorowań, czasem nawet w postaci epidemii. A naszym celem jest ERADYKACJA, która przecież ostatecznie wiąże się z zaprzestaniem szczepień. ECDC.

Źródło: Keeping Europe polio free; results of case studies on polio preparedness in Poland and Cyprus, 07/12.2016

Dawkę przypominającą szczepionki przeciw poliomyelitis można podać:

• osobie dorosłej planującej podróż do kraju występowania poliomyelitis (szczepienie zalecane),
• personelowi służby zdrowia, służb ratunkowych, itp. delegowanym w zagrożone tereny, (szczepienie obowiązkowe)

Osoby dorosłe powinny otrzymać  dawkę inaktywowanej szczepionki przeciw poliomyelitis (IPV) podawanej domięśniowo.

Szczepionka IPV jest całkowicie bezpieczna i nie wywołuje powikłań. Odporność po przypominającej dawce szczepionką inaktywowaną jest wieloletnia (dane wskazują, że utrzymuje się nie krócej niż 10 lat).

Zaleca się podanie osobie dorosłej szczepionki typu IPV co najmniej 2 tygodnie przed wyjazdem, aby rozwinęła się pełna odporność.

Żywa szczepionka przeciw poliomyelitis (OPV) podawana doustnie nie powinna być stosowana u dorosłych. Znane są dane, że powikłania po OPV są częstsze u osób powyżej 18 r.ż. niż u dzieci. Dodatkowo wirus szczepionkowy może być wydalany z przewodu pokarmowego i rozsiewany w środowisku, co może stanowić zagrożenie  dla osób z niedoborami odporności, oraz stwarzać ryzyko wystąpienia porażeń wywołanych szczepem wirusa pochodzącym ze szczepionki.