Szczepionka przeciw różyczce

Jakie wady wrodzone mogą wystąpić w wyniku zakażenia wirusem różyczki w czasie ciąży?

Do najczęstszych wad rozwojowych dziecka należą:

  • wady słuchu (głuchota spowodowana uszkodzeniem nerwu słuchowego) – mogą rozwijać się do 4-tego roku życia,
  • wady wzroku (zaćma, jaskra, uszkodzenia siatkówki, niedorozwój gałki ocznej),
  • wady serca i zaburzenia krążenia,
  • uszkodzenia ośrodka mowy (problemy z rozwojem mowy),
  • upośledzenie rozwoju umysłowego,
  • deformacje i ubytki kości,
  • powiększenie wątroby i śledziony,
  • małopłytkowość,
  • zaburzenia funkcjonowania gruczołów dokrewnych (w tym cukrzyca),
  • niska waga urodzeniowa,

Pierwsze trzy grupy wad wrodzonych są najbardziej typowe i są określane mianem „triady różyczkowej Gregga”.

  • wewnątrzmaciczne upośledzenie wzrastania płodu,
  • niedorozwój kości szczęki.

Jak wygląda epidemiologia różyczki w Polsce?

TRWA WCZYTYWANIE DANYCH

Źródło danych: biuletyny roczne „Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce” oraz „Szczepienia ochronne w Polsce” (wyd: NIZP-PZH, GIS)

Przed wprowadzeniem szczepień różyczka występowała w Polsce w postaci epidemii co 4- 6 lat, najczęściej wśród dzieci i młodzieży w wieku 5-15 lat.  Wraz z wprowadzeniem szczepień (dla dziewcząt w 13 roku życia w 1989 roku i dla obojga płci w 2004 roku życia) obserwowano spadek liczby zachorowań.

W latach 2009-2012 odnotowano odpowiednio 7.856, 4.197, 4.290 i  6.263 przypadki zachorowań. Rejestrowano pojedyncze przypadki zespołu różyczki wrodzonej, w okresie 2003- 2012 odnotowano 4 takie przypadki.

W 2013 roku wystąpiła epidemia w ramach której zarejestrowano 38 548 przypadków różyczki – prawie 10-krotnie więcej niż w latach poprzednich. Była to tzw. epidemia wyrównawcza. Chorowali wówczas głównie (>78%) młodzi mężczyźni w wieku 15-24 lata (wcześniej niezaszczepieni).  W tym okresie odnotowano 2 przypadki zespołu różyczki wrodzonej.

W ostatnim czasie obserwujemy trend spadkowy zachorowań na różyczkę. W 2014 roku odnotowano 5 891 zachorowań, w 2015 roku 2007 zachorowań, w 2016 roku – 1105 zachorowań. Począwszy od 2017 roku jest to liczba poniżej 500 przypadków (w 2017 i 2018 roku odnotowano odpowiednio 476 i 450 zachorowań). Nie było przypadków różyczki wrodzonej.

Szczegółowe dane dotyczące częstości występowania w danym roku w poszczególnych grupach wiekowych można znaleźć na stronie NIZP-PZH/Meldunki epidemiologiczne/EPIMED/Biuletyny Choroby Zakaźne i Zatrucia w Polsce.

Należy podkreślić, że prawidłowe rozpoznanie różyczki powinno opierać się nie tylko na podstawie objawów klinicznych, ale również na wykonaniu badania laboratoryjnego. Wynika to z faktu udziału naszego kraju w programie eliminacji różyczki w rejonie europejskim, nadzorowanym przez WHO. Badanie laboratoryjne w kierunku różyczki można wykonać bezpłatnie w ramach programu eliminacji różyczki w Laboratorium o charakterze Referencyjnym w Zakładzie Wirusologii NIZP-PZH w Warszawie. Większość zgłoszeń podejrzeń zachorowań na różyczkę nie znajduje potwierdzenia w badaniach laboratoryjnych.

Dlaczego w Polsce jest najwięcej rejestrowanych zachorowań na różyczkę w Europie?

Szczepienia przeciw różyczce wprowadzono w Polsce w 1989 roku i obejmowały wyłącznie 13-letnie dziewczęta. W 2004 roku wprowadzono powszechne szczepienia szczepionką MMR (przeciw odrze, śwince i różyczce) w 13-14 miesiącu życia oraz dawką przypominającą w 10 roku życia. W konsekwencji tych działań, w ciągu pierwszej dekady powszechnych szczepień (2004-2013) jedyną grupą nieobjętą szczepieniami pozostali mężczyźni powyżej 15 roku życia. Wśród tej grupy wiekowej odnotowywano najwięcej zachorowań i w 2013 roku odnotowano ogromną epidemię obejmującą ponad 38 tys. zachorowań wśród nastolatków i młodych dorosłych, którzy nie mieli okazji być zaszczepieni. W czasie epidemii wzrosło ryzyko zespołu różyczki wrodzonej, z powodu ułatwionego kontaktu pomiędzy rówieśnikami we wczesnych okresach ciąży. Odnotowano 2 przypadki zespołu różyczki wrodzonej, ale ta liczba była niedoszacowana z uwagi na rzadką diagnostykę wirusologiczną samoistnych poronień oraz zespołów wad wrodzonych w kierunku różyczki.

 

W ostatnich latach obserwujemy trend spadkowy zachorowań na różyczkę. W 2016, 2017 i 2018 roku odnotowano odpowiednio 1105, 477 i 450 przypadków różyczki. Nie zgłoszono żadnego przypadku różyczki wrodzonej. Mimo wyraźnego spadku liczby zachorowań w Polsce różyczka jest rejestrowana znacznie częściej niż w pozostałych krajach europejskich. Przykładowo, w 2017 roku 71% wszystkich zachorowań na różyczkę w krajach Unii Europejskiej zarejestrowano w Polsce.

Za ten stan odpowiada prawdopodobnie system rejestracji różyczki, który w Polsce nadal opiera się na rozpoznaniu klinicznym. Podobne objawy, zwłaszcza wysypki mogą powodować inne wirusy, takie jak odra, parwowirus B19, enterowirusy, herpeswirus-6 i in. Przypuszczenia te potwierdzają badania serologiczne. Wyniki z 2016 roku wskazują, że mniej niż 1 osoba na 10 badanych w kierunku różyczki miała wysoki poziom przeciwciał przeciw tej chorobie.

Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia, każda osoba z podejrzeniem różyczki powinna być skierowana na badanie oznaczania poziomu przeciwciał przeciw różyczce. Badanie laboratoryjne w kierunku różyczki można wykonać bezpłatnie w ramach programu eliminacji różyczki w Laboratorium o charakterze Referencyjnym w Zakładzie Wirusologii NIZP-PZH w Warszawie.

Mimo wyraźnego spadku liczby zachorowań na różyczkę w Polsce jest ona rejestrowana znacznie częściej niż w pozostałych krajach europejskich.

Za ten stan odpowiada prawdopodobnie system rejestracji różyczki, który w naszym kraju nadal opiera się na rozpoznaniu klinicznym.

Częstość potwierdzonej laboratoryjnie różyczki wśród chorych podejrzanych o tę chorobę w 2016 roku wynosiła mniej niż 10%.

Ostatnia aktualizacja: 23 lipca 2019

Gdzie i jak często różyczka występuje na świecie?

Różyczka występuje na całym świecie. W poszczególnych krajach liczba zachorowań zależy od stanu zaszczepienia przeciw różyczce, czasu, jaki upłynął od wprowadzenia szczepień i odsetka osób zaszczepionych. W krajach, w których szczepienia rozpoczęto już w 70-tych latach ubiegłego wieku, liczba zachorowań na różyczkę obniżyła się nawet o 99% w porównaniu do okresu przed szczepieniami.

Jednak, według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), na świecie co roku nadal rodzi się 100.000 dzieci z zespołem różyczki wrodzonej. WHO kontynuuje wysiłki, żeby rozszerzać masowe szczepienia przeciw różyczce na wszystkie regiony świata i w konsekwencji doprowadzić do eliminacji tej groźnej choroby.

Częstość występowania przypadków różyczki (liczba zachorowań/100 000 mieszkańców), w poszczególnych krajach Europy w okresie ostatnich 12 miesięcy, można sprawdzić przy użyciu Mapy interaktywnej.

Ostatnia aktualizacja: 8 kwietnia 2019
Materiały źródłowe
  • Dulny G. Szczepionka przeciwko różyczce. w: Wakcynologia red. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A. alfa-medica press. 2007.
  • Goodson J L , Chu S Y , Rota P A i wsp. Research priorities for global measles and rubella control and eradication. J Infect Dis. 2011 Jul;204 Suppl 1: S524-32.
  • Paradowska- Stankiewicz I., Czarkowski M.P., Derrough T., Stefanoff P. Ongoing outbreak of rubella among young male adults in Poland: increased risk of congenital rubella infections.  Eurosurveillance, 2013, 23 May.
  • Plotkin S., Reef S.E. Rubella vaccine. w: Vaccines, Plotkin S., Orenstein W., Offit P. Fifth Edition 2008.
  • Reef S.E., Strebel P., Dabbagh A., Gacic-Dobo M., Cochi S. Progress toward control of rubella and prevention of congenital rubella syndrome– worldwide, 2009. J Infect Dis. 2011, 204 Suppl 1: S24-7.
  •  opinia Europejskiej Agencji Leków
pokaż więcej

Ta strona wykorzystuje pliki cookies. Pozostawiając w ustawieniach przeglądarki włączoną obsługę plików cookies wyrażasz zgodę na ich użycie. Jeśli nie zgadzasz się na wykorzystanie plików cookies, zmień ustawienia swojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w polityce prywatności.

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close