Szczepionka przeciw różyczce
Podsumowanie
O chorobie
Co to jest różyczka?
Jakie są objawy różyczki?
Jak poważne mogą być objawy różyczki?
Jakie wady wrodzone mogą wystąpić w wyniku zakażenia wirusem różyczki w czasie ciąży?
Jak wygląda epidemiologia różyczki w Polsce?
Dlaczego w Polsce jest najwięcej rejestrowanych zachorowań na różyczkę w Europie?
Gdzie i jak często różyczka występuje na świecie?
O szczepionce
Jakie rodzaje szczepionek przeciw różyczce są dostępne w Polsce?
Dlaczego warto się szczepić przeciw różyczce?
Kto powinien zostać zaszczepiony przeciw różyczce i kiedy?
Kto nie powinien zostać zaszczepiony przeciw różyczce?
Jakie jest ryzyko związane ze szczepieniem przeciw różyczce?
Jakie szczepionki przeciw różyczce są zarejestrowane w Polsce?
Kalendarz szczepień
Szczepionka przeciw różyczce w Programie Szczepień Ochronnych
Czytaj więcej
Czy nastolatkę wcześniej nieszczepioną przeciw różyczce można zaszczepić szczepionką monowalentną?
Czy szczepienie przeciw różyczce kobiet w ciąży jest niebezpieczne?
Po jakim czasie od szczepienia przeciw odrze, śwince i różyczce można planować zajście w ciążę?
W jaki sposób kobieta w ciąży urodzona w 1975 r. może sprawdzić swój stan uodpornienia przeciw różyczce jeżeli nie pamięta czy chorowała w dzieciństwie i nie jest pewna czy była szczepiona?
Czy to prawda, że do produkcji szczepionki MMR wykorzystuje się materiał ludzki (po wykonaniu aborcji)?
Jakie wady wrodzone mogą wystąpić w wyniku zakażenia wirusem różyczki w czasie ciąży?
Do najczęstszych wad rozwojowych dziecka należą:
- wady słuchu (głuchota spowodowana uszkodzeniem nerwu słuchowego) – mogą rozwijać się do 4-tego roku życia,
- wady wzroku (zaćma, jaskra, uszkodzenia siatkówki, niedorozwój gałki ocznej),
- wady serca i zaburzenia krążenia,
- uszkodzenia ośrodka mowy (problemy z rozwojem mowy),
- upośledzenie rozwoju umysłowego,
- deformacje i ubytki kości,
- powiększenie wątroby i śledziony,
- małopłytkowość,
- zaburzenia funkcjonowania gruczołów dokrewnych (w tym cukrzyca),
- niska waga urodzeniowa,
Pierwsze trzy grupy wad wrodzonych są najbardziej typowe i są określane mianem „triady różyczkowej Gregga”.
- wewnątrzmaciczne upośledzenie wzrastania płodu,
- niedorozwój kości szczęki.
Jak wygląda epidemiologia różyczki w Polsce?
Źródło danych: biuletyny roczne „Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce” oraz „Szczepienia ochronne w Polsce” (wyd: NIZP-PZH, GIS)
Przed wprowadzeniem szczepień różyczka występowała w Polsce w postaci epidemii co 4- 6 lat, najczęściej wśród dzieci i młodzieży w wieku 5-15 lat. Wraz z wprowadzeniem szczepień (dla dziewcząt w 13 roku życia w 1989 roku i dla obojga płci w 2004 roku życia) obserwowano spadek liczby zachorowań.
W latach 2009-2012 odnotowano odpowiednio 7.856, 4.197, 4.290 i 6.263 przypadki zachorowań. Rejestrowano pojedyncze przypadki zespołu różyczki wrodzonej, w okresie 2003- 2012 odnotowano 4 takie przypadki.
W 2013 roku wystąpiła epidemia w ramach której zarejestrowano 38 548 przypadków różyczki – prawie 10-krotnie więcej niż w latach poprzednich. Była to tzw. epidemia wyrównawcza. Chorowali wówczas głównie (>78%) młodzi mężczyźni w wieku 15-24 lata (wcześniej niezaszczepieni). W tym okresie odnotowano 2 przypadki zespołu różyczki wrodzonej.
W ostatnim czasie obserwujemy trend spadkowy zachorowań na różyczkę. W 2014 roku odnotowano 5 891 zachorowań, w 2015 roku 2007 zachorowań, w 2016 roku – 1105 zachorowań. Począwszy od 2017 roku jest to liczba poniżej 500 przypadków (w 2017 i 2018 roku odnotowano odpowiednio 476 i 450 zachorowań). Nie było przypadków różyczki wrodzonej.
Szczegółowe dane dotyczące częstości występowania w danym roku w poszczególnych grupach wiekowych można znaleźć na stronie NIZP-PZH/Meldunki epidemiologiczne/EPIMED/Biuletyny Choroby Zakaźne i Zatrucia w Polsce.
Należy podkreślić, że prawidłowe rozpoznanie różyczki powinno opierać się nie tylko na podstawie objawów klinicznych, ale również na wykonaniu badania laboratoryjnego. Wynika to z faktu udziału naszego kraju w programie eliminacji różyczki w rejonie europejskim, nadzorowanym przez WHO. Badanie laboratoryjne w kierunku różyczki można wykonać bezpłatnie w ramach programu eliminacji różyczki w Laboratorium o charakterze Referencyjnym w Zakładzie Wirusologii NIZP-PZH w Warszawie. Większość zgłoszeń podejrzeń zachorowań na różyczkę nie znajduje potwierdzenia w badaniach laboratoryjnych.
Dlaczego w Polsce jest najwięcej rejestrowanych zachorowań na różyczkę w Europie?
Szczepienia przeciw różyczce wprowadzono w Polsce w 1989 roku i obejmowały wyłącznie 13-letnie dziewczęta. W 2004 roku wprowadzono powszechne szczepienia szczepionką MMR (przeciw odrze, śwince i różyczce) w 13-14 miesiącu życia oraz dawką przypominającą w 10 roku życia. W konsekwencji tych działań, w ciągu pierwszej dekady powszechnych szczepień (2004-2013) jedyną grupą nieobjętą szczepieniami pozostali mężczyźni powyżej 15 roku życia. Wśród tej grupy wiekowej odnotowywano najwięcej zachorowań i w 2013 roku odnotowano ogromną epidemię obejmującą ponad 38 tys. zachorowań wśród nastolatków i młodych dorosłych, którzy nie mieli okazji być zaszczepieni. W czasie epidemii wzrosło ryzyko zespołu różyczki wrodzonej, z powodu ułatwionego kontaktu pomiędzy rówieśnikami we wczesnych okresach ciąży. Odnotowano 2 przypadki zespołu różyczki wrodzonej, ale ta liczba była niedoszacowana z uwagi na rzadką diagnostykę wirusologiczną samoistnych poronień oraz zespołów wad wrodzonych w kierunku różyczki.
W ostatnich latach obserwujemy trend spadkowy zachorowań na różyczkę. W 2016, 2017 i 2018 roku odnotowano odpowiednio 1105, 477 i 450 przypadków różyczki. Nie zgłoszono żadnego przypadku różyczki wrodzonej. Mimo wyraźnego spadku liczby zachorowań w Polsce różyczka jest rejestrowana znacznie częściej niż w pozostałych krajach europejskich. Przykładowo, w 2017 roku 71% wszystkich zachorowań na różyczkę w krajach Unii Europejskiej zarejestrowano w Polsce.
Za ten stan odpowiada prawdopodobnie system rejestracji różyczki, który w Polsce nadal opiera się na rozpoznaniu klinicznym. Podobne objawy, zwłaszcza wysypki mogą powodować inne wirusy, takie jak odra, parwowirus B19, enterowirusy, herpeswirus-6 i in. Przypuszczenia te potwierdzają badania serologiczne. Wyniki z 2016 roku wskazują, że mniej niż 1 osoba na 10 badanych w kierunku różyczki miała wysoki poziom przeciwciał przeciw tej chorobie.
Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia, każda osoba z podejrzeniem różyczki powinna być skierowana na badanie oznaczania poziomu przeciwciał przeciw różyczce. Badanie laboratoryjne w kierunku różyczki można wykonać bezpłatnie w ramach programu eliminacji różyczki w Laboratorium o charakterze Referencyjnym w Zakładzie Wirusologii NIZP-PZH w Warszawie.
Mimo wyraźnego spadku liczby zachorowań na różyczkę w Polsce jest ona rejestrowana znacznie częściej niż w pozostałych krajach europejskich.
Za ten stan odpowiada prawdopodobnie system rejestracji różyczki, który w naszym kraju nadal opiera się na rozpoznaniu klinicznym.
Częstość potwierdzonej laboratoryjnie różyczki wśród chorych podejrzanych o tę chorobę w 2016 roku wynosiła mniej niż 10%.
Gdzie i jak często różyczka występuje na świecie?
Różyczka występuje na całym świecie. W poszczególnych krajach liczba zachorowań zależy od stanu zaszczepienia przeciw różyczce, czasu, jaki upłynął od wprowadzenia szczepień i odsetka osób zaszczepionych. W krajach, w których szczepienia rozpoczęto już w 70-tych latach ubiegłego wieku, liczba zachorowań na różyczkę obniżyła się nawet o 99% w porównaniu do okresu przed szczepieniami.
Jednak, według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), na świecie co roku nadal rodzi się 100.000 dzieci z zespołem różyczki wrodzonej. WHO kontynuuje wysiłki, żeby rozszerzać masowe szczepienia przeciw różyczce na wszystkie regiony świata i w konsekwencji doprowadzić do eliminacji tej groźnej choroby.
Częstość występowania przypadków różyczki (liczba zachorowań/100 000 mieszkańców), w poszczególnych krajach Europy w okresie ostatnich 12 miesięcy, można sprawdzić przy użyciu Mapy interaktywnej.
- Dulny G. Szczepionka przeciwko różyczce. w: Wakcynologia red. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A. alfa-medica press. 2007.
- Goodson J L , Chu S Y , Rota P A i wsp. Research priorities for global measles and rubella control and eradication. J Infect Dis. 2011 Jul;204 Suppl 1: S524-32.
- Paradowska- Stankiewicz I., Czarkowski M.P., Derrough T., Stefanoff P. Ongoing outbreak of rubella among young male adults in Poland: increased risk of congenital rubella infections. Eurosurveillance, 2013, 23 May.
- Plotkin S., Reef S.E. Rubella vaccine. w: Vaccines, Plotkin S., Orenstein W., Offit P. Fifth Edition 2008.
- Reef S.E., Strebel P., Dabbagh A., Gacic-Dobo M., Cochi S. Progress toward control of rubella and prevention of congenital rubella syndrome– worldwide, 2009. J Infect Dis. 2011, 204 Suppl 1: S24-7.
- opinia Europejskiej Agencji Leków
