Czym są niepożądane odczyny poszczepienne?
Ściąga
Podsumowanie
Czym jest niepożądany odczyn poszczepienny?
Jak często występują niepożądane odczyny poszczepienne?
Jak rozpoznać czy określony objaw stanowi niepożądany odczyn poszczepienny?
Czy obawy dotyczące niepożądanych odczynów poszczepiennych są uzasadnione?
Gdzie można znaleźć informacje o niepożądanych odczynach poszczepiennych?
Czy po szczepieniu mogą wystąpić drgawki?
Czy można odróżnić odczyn po szczepieniu i niepożądany odczyn poszczepienny?
Kto i gdzie może w Polsce zgłaszać NOP?
Kiedy powinno się zgłosić podejrzenie niepożądanego odczynu poszczepiennego?
Dlaczego warto zgłaszać NOP-y?
Która stacja powinna zarejestrować zgłoszenie wystąpienia NOP, tam gdzie rozpoznano NOP, czy tam gdzie wykonano szczepienie?
Co należy zrobić, jeżeli przez pomyłkę podano podwójną dawkę szczepionki?
Jak należy interpretować dane o NOP z bazy VAERS?
Od kiedy gromadzone są dane o NOP-ach?
W jakiej sytuacji można podać lek przeciwgorączkowy planując szczepienie?
Materiały do pobrania
System nadzoru nad NOP w Polsce- Infografika
Od kiedy gromadzone są dane o NOP-ach?
Gromadzenie danych dotyczących występowania i rodzaju niepożądanych odczynów poszczepiennych w Polsce ma już ponad dwudziestoletnią historię. System gromadzenia danych został opracowany w 1996 roku przez pracownika naukowego z Zakładu Epidemiologii NIZP-PZH. Jego opracowanie zostało przygotowane w oparciu o zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w zakresie monitorowania bezpieczeństwa szczepień (WHO Drug Monitoring Programme, Extended Programme on Immunization), konsultacje z ekspertami ze Stanów Zjednoczonych oraz przegląd światowego piśmiennictwa z tego zakresu. W pierwszym roku wprowadzenia rejestracji i gromadzenia NOP-ów, lekarze zgłosili 101 przypadków. Trzeba podkreślić, że w ówczesnym czasie liczba stosowanych szczepionek była nieporównywalnie mniejsza. Dysponowaliśmy wówczas zaledwie kilkunastoma preparatami, natomiast liczba dzieci podlegających szczepieniom wynosiła ok. czterysta tysięcy rocznie. W okresie dwudziestu lat funkcjonowania systemu okresowo dokonywano koniecznych zmian – modyfikacji, np. wynikających z rozszerzania listy szczepionek stosowanych w naszym kraju. Natomiast niezmienne pozostały główne założenia systemu to znaczy: osobą zgłaszającą NOP jest lekarz, zgłoszenie na przeznaczonym do tego celu formularzu jest przesyłane do Inspekcji Sanitarnej, a następnie do Zakładu Epidemiologii NIZP-PZH. Tutaj są one gromadzone, rejestrowane, weryfikowane, analizowane i raz w roku publikowane. Opracowania dotyczące występowania NOP w danym roku można znaleźć na stronach NIZP-PZH w Biuletynie Szczepienia Ochronne.
Więcej informacji można znaleźć w ciekawym wywiadzie dr I. Paradowskiej-Stankiewicz na stronie Medycyna Praktyczna/Szczepienia.
W jakiej sytuacji można podać lek przeciwgorączkowy planując szczepienie?
Wzrost temperatury ciała często obserwuje się po podaniu różnych szczepionek. W większości przypadków stan podgorączkowy czy gorączka wywołana szczepieniem ustępuje samoistnie i nie wymaga leczenia. Jednakże wielu rodziców i lekarzy rozważa podanie dzieciom profilaktycznie leków przeciwgorączkowych.
W każdym przypadku decyzja, dotycząca zastosowania leków przeciwgorączkowych w realizacji szczepień, należy do lekarza sprawującego opiekę profilaktyczną nad dzieckiem i przeprowadzającego badanie kwalifikacyjne przed szczepieniem.
Opinie ekspertów i wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że leki przeciwgorączkowe można zastosować w sytuacji:
- wystąpienia po szczepieniu gorączki lub reakcji miejscowych powodujących ból, czyli w leczeniu niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP), w sytuacji wzrostu temperatury aby zapobiec wystąpieniu drgawek gorączkowych,
- profilaktyczne podanie leków przeciwgorączkowych przed szczepieniem należy także rozważyć w sytuacjach szczególnych, tzn. u dzieci z drgawkami (w tym gorączkowymi) w wywiadzie, zwłaszcza jeśli po podaniu danej szczepionki lub równoczesnym podaniu kilku szczepionek częściej obserwuje się występowanie gorączki. Nie działają one natomiast na ostry, krótkotrwały ból związany z samym wstrzyknięciem szczepionki.
Aktualnie stosowane leki przeciwgorączkowe to paracetamol i ibuprofen.
- Krysztopa – Grzybowska K., Paradowska -Stankiewicz I., Lutyńska A. Niepożadane odczyny po szczepieniu BCG w Polsce. Przegl. Epidemiol. 2012, 66, 465-469.
- Paradowska-Stankiewicz I. Szczepionki pod szczególnym nadzorem. Zgromadzenie Ogólne Polskiej Akademii Nauk. Debata o szczepieniach. 16 czerwca 2016 r. sesja 132. ACADEMIA, Wydanie specjalne 1/2/2016.
- Vanlander A., Hoppenbrouwers K. Anaphylaxis after vaccination of children: review of literature and recommendations for vaccination in child and school health services in Belgium. Vaccine, 2014; 32: 3147–3154.
- Rywczak I. i wsp. Drgawki gorączkowe po szczepieniu czy w wyniku szczepienia? Medycyna Praktyczna/szczepienia 3(11) lipiec –wrzesień 2014 str. 79-86.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 roku w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz kryteriów ich rozpoznawania. U., 2010 r., Nr 254, poz. 1711.
- Das RR., Panigrahi I., Naik SS.: The effect of prophylactic antipyretic administration on post-vaccination adverse reactions and antibody response in children: a systematic review. PLoS ONE, 2014; 9 (9): e106 629.
