Jak rozmawiać z osobami sceptycznie nastawionymi do szczepień?

Szczepienia związane są z ważnymi dla nas wartościami, takimi jak zdrowie i bezpieczeństwo dzieci, odpowiedzialność społeczna czy zaufanie do nauki. Dlatego rozmowy na temat szczepień mogą stanowić prawdziwe wyzwanie.

Jeżeli jesteś zwolennikiem szczepień, możesz czuć się zakłopotany, a nawet zły, kiedy spotykasz się z rodzicami, którzy nie zgadzają się na szczepienia swoich dzieci. Jeżeli jesteś rodzicem, który miał wątpliwości, ale zgodził się na szczepienie swojego dziecka, możesz uważać, że brak zgody na szczepienie ze strony innego rodzica jest narażaniem innych dzieci na niepotrzebne ryzyko związane z chorobą zakaźną.

Oto kilka sytuacji, które mogą być Ci bliskie:

Twój sąsiad opowiada o swoim nowonarodzonym dziecku. Obawia się szczepień i mówi, że rozważa opóźnienie szczepień swojej małej córeczki.

Koleżanki młodej mamy rozmawiają o szczepionkach. Jedna z nich mówi, że jej syn nie został zaszczepiony żadną szczepionką. Zamiast szczepień stosuje dietę wzmacniającą odporność.

W grupie rodziców na Facebooku ktoś komentuje, że nie powinniśmy ufać firmom farmaceutycznym, ponieważ ukrywają badania wykazujące, że szczepionki powodują autyzm.

Takie i podobne scenariusze mogą wydawać Ci się znajome i prawdopodobnie zastanawiałeś się jak należy zachowywać się w towarzystwie osoby, która kwestionuje szczepienia. Czy pomimo jej sceptycyzmu należy przekonywać ją do szczepień? Czy może zwyczajnie ignorować? A może jest jakiś sposób, jakiś „złoty środek” który warto zastosować w takiej sytuacji?

Praca zespołu badaczy i lekarzy praktyków z australijskiego Narodowego Centrum Badań i Nadzoru nad Szczepieniami pokazuje, że nie ma uniwersalnego sposobu komunikacji z przeciwnikami szczepień, jest on zależny od sytuacji. Inaczej rozmawia się z zadeklarowanym przeciwnikiem szczepień, a inaczej z osobą która ma wątpliwości.

Oto kilka praktycznych wskazówek:

Nie angażuj się w jałowe dyskusje

Jeżeli masz do czynienia z zadeklarowanym przeciwnikiem szczepień o ustalonych przekonaniach, nie warto żebyś angażował się z nim w dyskusję, ponieważ prawdopodobnie nie przyniesie ona zmiany jego decyzji, a wręcz przeciwnie – próba udowodnienia niesłuszności jego racji tylko wzmocni jego zaangażowanie w obronie swojego stanowiska.

W mediach społecznościowych często można spotkać aktywnych przeciwników szczepień. Należy unikać przedłużających się z nimi dyskusji, ponieważ algorytm Facebooka promuje posty z wysokim zaangażowaniem, stąd nasze interakcje mogą przynieść przeciwnikom szczepień wzmożoną uwagę. Aktywni przeciwnicy szczepień, zainspirowani komentarzami, często zaczynają bombardować swego rozmówcę antyszczepionkowym przekazem. Tak stało się z amerykańską kliniką Kids Plus Pediatrics w Pittsburgu. Klinika ostatecznie opracowała przewodnik, w jaki sposób radzić sobie z atakami ze strony przeciwników szczepień.

Aktywność przeciwników szczepień oddziałuje na nasze postrzeganie i emocje. Obserwatorzy dyskusji mogą odnosić mylne wrażenie, że szczepienia wiążą się z wyższym ryzykiem niż to, które jest w rzeczywistości, a brak zgody na szczepienia jest zjawiskiem na większą skalę niż to faktycznie ma miejsce (w rzeczywistości jedynie ok. 2% australijskich rodziców nie decyduje się na szczepienia swoich dzieci).

Z drugiej jednak strony przeciwstawianie się poglądom przeciwników szczepień może przynieść korzyści: może pomóc przekonać do szczepień osoby niezdecydowane.

Jeśli posty przeciwnika szczepień są widoczne i mają duży zasięg, możesz zdecydować czy warto wdawać się w dyskusję. Jeżeli się na nią zdecydujesz, udzielaj zwięzłych, rzeczowych i grzecznych komentarzy, bo jest szansa, że będą przekonujące dla osób mających wahających się czy zaszczepić swoje dziecko.

Szanuj odmienne poglądy

W sytuacji gdy bliska Ci osoba, na przykład kuzyn z Twojej rodziny jest przeciwny szczepieniom i deklaruje zdecydowane poglądy w tym temacie, najlepiej będzie jeżeli uszanujesz jego stanowisko. Jeżeli będziesz usilnie przekonywał go do zmiany poglądów, Wasza dyskusja, może przybrać ożywioną formę i przerodzić się w kłótnię, w wyniku której Wasza dotychczasowa dobra relacja może zostać zachwiana, a postawa wobec szczepień kuzyna pozostanie niezmieniona.

Dawaj przykład

W sytuacji gdy Twoi znajomi ze szkoły rodzenia, do której uczęszczasz deklarują zamiar odroczenia szczepień u swojego dziecka, możesz podkreślić swoje stanowisko pro-szczepienne, a jednocześnie uniknąć konfliktu. Nie wdawaj się w dyskusję z tą parą, ale podejmij temat na forum grupy. Twoje zdecydowane stanowisko prawdopodobnie nie skłoni Twoich znajomych do zmiany poglądów, ale być może przekona innych rodziców do terminowych szczepień.

Słuchaj, bądź przyjazny i pomocny

Jeżeli Twoi bliscy, członkowie Twojej rodziny mają wątpliwości dotyczące szczepień dziecka, ich decyzja nie będzie dla Ciebie obojętna, ponieważ pragniesz dla tego dziecka jak najlepiej. Prawdopodobnie spróbujesz zachęcic ich do szczepień.

Jednak zanim podejmiesz rozmowę, odpowiednio się do niej przygotuj.

Przede wszystkim poznaj obawy i motywacje rodziców. Wysłuchaj ich uważnie, po czym podejmij próbę wyjaśnienia niejasnych kwestii budzących ich wątpliwości. Wciel się w rolę dobrego nauczyciela, który uważnie słucha, a następnie rzeczowo wyjaśnia i tłumaczy. Bez osądzania, bez pouczania, bez narzucania własnego zdania.

Utwierdź ich w przekonaniu, że są dobrymi rodzicami, dla których dobro ich dziecka jest sprawą priorytetową. Uznaj ich obawy jako przejaw rodzicielskiej troski. Jeżeli wyczują w Tobie swego sprzymierzeńca, jeżeli dasz im odczuć, że ich szanujesz i liczysz się z ich zdaniem, oni otworzą się na to, co masz im do powiedzenia.

Twoim kolejnym krokiem może być zaoferowanie udostępnienia rzetelnych informacji na temat szczepień i przedstawienie faktów, które mają zastosowanie w ich sytuacji. Powołaj się na portale rekomendowane przez WHO, informujące o szczepieniach w sposób rzetelny i wiarygodny. Tutaj jak najbardziej możesz podkreślić swoje stanowisko, mówiąc: „Uważam, że szczepienia są ważne, ponieważ …”

Następnie daj im czas na weryfikację przedstawionych przez Ciebie informacji i zasygnalizuj swą chęć pomocy w przyszłości. Dobrze jeżeli zaproponujesz: „Możemy jeszcze kiedyś o tym porozmawiać”.

Tylko od Ciebie zależy jak spożytkujesz swoją energię. Czy będziesz się angażować w długie, wyczerpujące dyskusje z osobami kwestionującymi szczepienia, podejmując grę w „naukowego ping ponga”? Choćbyś bardzo się w to zaangażował, taka aktywność z dużym prawdopodobieństwem nie przyniesie efektu, a tylko Cię wyczerpie. Unikaj też pokusy odgrywania roli moralizatora, który „wie lepiej”, bo w najlepszym wypadku spotkasz się z niechęcią swoich rozmówców i mimowolnie możesz utwierdzić ich sceptycyzm wobec szczepień.

Dlatego najwłaściwiej będzie jeżeli ocenisz sytuację i podejmiesz dyplomatyczne działania.