Jakie są rodzaje szczepionek?
Podsumowanie
Jakie są rodzaje szczepionek?
Jaka jest różnica pomiędzy szczepionkami żywymi oraz inaktywowanymi?
W jakiej postaci mogą być przygotowane szczepionki?
Jaka jest różnica pomiędzy szczepionkami jednoskładnikowymi (monowalentnymi) i wieloskładnikowymi (poliwalentnymi)?
Co to są szczepionki skojarzone?
Dlaczego warto stosować szczepionki wysoko-skojarzone ?
Przed jakimi chorobami chronią dotychczas opracowane szczepionki?
Czy szczepienie może wywołać chorobę przed, którą chroni?
Jaka jest różnica pomiędzy szczepionkami żywymi oraz inaktywowanymi?
Szczepionki żywe zawierają żywe drobnoustroje (wirusy, bakterie), które wcześniej pozbawia się zjadliwości w procesie tzw. atenuacji. Atenuowane wirusy i bakterie w szczepionkach są pozbawione właściwości chorobotwórczych dla człowieka. Drobnoustroje atenuowane zachowują właściwości antygenowe, a szczepionka je zawierająca, wykazuje dobre właściwości ochronne.
Przygotowanie szczepionki żywej polega na namnożeniu bakterii na podłożu syntetycznym, a wirusów w linii komórek. Kolejnym etapem jest zebranie drobnoustrojów, ich zagęszczenie, a następnie oczyszczenie (metodą filtracji lub wirowania) oraz zawieszenie w odpowiednim nośniku mającym właściwości stabilizujące. Stabilizatorem może być glutaminian sodu (szczepionka BCG), chlorek magnezu (szczepionka przeciw poliomyelitis) i inne związki, tj. sacharoza lub żelatyna.
Przykładem żywej szczepionki bakteryjnej jest szczepionka BCG.
Przykładem żywej szczepionki wirusowej jest szczepionka MMR, szczepionka przeciw rotawirusom.
Do wytwarzania szczepionek zabitych stosuje się zabite (inaktywowane) drobnoustroje. Proces hodowli przebiega w podobny sposób jak przy produkcji żywych szczepionek. Zawiesina drobnoustrojów jest poddawana inaktywacji za pomocą temperatury, związków chemicznych (najczęściej formaldehydu czy fenolu) lub promieniowania. Dla każdego gatunku drobnoustroju wyznaczane są ściśle określone warunki inaktywacji (czas, temperatura, pH, itp.). Zabite i odtoksycznione zawiesiny drobnoustrojów poddaje się procesowi zagęszczania i oczyszczenia.
Przykładem zabitej szczepionki jest szczepionka DTP przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi czy też szczepionka przeciw durowi brzusznemu (Ty).
Szczepionki żywe zawierają atenuowane czyli osłabione wirusy lub bakterie. Silniej działają na układ odpornościowy, dlatego nigdy nie zawierają adiuwantów.
Szczepionki inaktywowana (zabite) zawierają: lizaty bakterii lub wirusa, oczyszczone białka, polisacharydy lub toksoidy. Wzbudzają słabszą niż szczepionki żywe odpowiedź odpornościową, dlatego w ich składzie znajdziemy adiuwanty. Częściej wymagają podawania dawek przypominających.
- Stanley A. Plotkin, Walter A. Orenstein, Paul A. Offit (red.). Vaccines. 6th Edition, Saunders, Philadelphia 2014.
