Szczepionka przeciw tężcowi
Podsumowanie
O chorobie
Co to jest tężec?
Jakie są objawy tężca u osób dorosłych?
Jakie są objawy tężca u noworodków?
Jak poważne mogą być objawy tężca?
Jak wiele zachorowań na tężec występuje w Polsce?
Gdzie i jak często tężec występuje na świecie?
Jakie powinno być postępowanie w przypadku wystąpienia tężca?
Jak działa toksyna tężcowa?
O szczepionce
Jakie rodzaje szczepionek przeciw tężcowi są dostępne w Polsce?
Kto i kiedy powinien zostać zaszczepiony przeciw tężcowi?
Dlaczego warto się szczepić przeciw tężcowi?
Kto nie powinien zostać zaszczepiony przeciw tężcowi?
Jakie jest ryzyko związane ze szczepieniem przeciw tężcowi?
Jak długo utrzymuje się odporność po szczepieniu przeciw tężcowi?
Jakie szczepionki przeciw tężcowi są zarejestrowane w Polsce?
Kalendarz szczepień
Szczepionki przeciw tężcowi w Programie Szczepień Ochronnych
Czytaj więcej
Jakie stężenie przeciwciał przeciw tężcowi oznaczone metodą ELISA świadczy o ochronie przed zachorowaniem na tężec?
Czy w uzasadnionych przypadkach szczepionki ze składnikiem tężcowym można podawać nastolatkom/osobom dorosłym częściej niż co 5 lat?
Jaki schemat szczepień przeciw tężcowi zastosować dla dorosłych?
Jak należy kontynuować szczepienie osoby dorosłej, która z powodu zranienia otrzymała w Poradni Chirurgicznej 1 dawkę szczepionki przeciw tężcowi?
O chorobie
Co to jest tężec?
Tężec jest chorobą zakaźną układu nerwowego, spowodowaną działaniem toksyny tężcowej (neurotoksyny) wytwarzanej przez laseczki tężca (z łac. Clostridium tetani). Po przedostaniu się do rany bakterie produkują neurotoksynę, która blokuje zakończenia nerwowe. W konsekwencji może dojść do nadwrażliwości na bodźce, porażenia mięśni oraz zgonu.
Okres wylęgania choroby wynosi od 3 dni do 3 tygodni (średnio 8 dni).
Laseczki tężca występują powszechnie, w glebie, kurzu, wodzie oraz w przewodzie pokarmowym zwierząt. Charakteryzują się wytwarzaniem zarodników, które są wyjątkowo odporne na niekorzystne warunki środowiska.
Wrotami zakażenia mogą być drobne, prawie niewidoczne skaleczenia i otarcia naskórka nie wymagające pomocy lekarskiej. Zanieczyszczenie rany kurzem, brudem, ziemią lub odchodami zwierząt może doprowadzić do zakażenia laseczkami tężca lub ich zarodnikami. Największe ryzyko zachorowania dotyczy zakażenia ran zmiażdżonych, tłuczonych, kłutych oraz rozległych odmrożeń i oparzeń. Do zakażenia i zachorowania może prowadzić poród lub poronienie przy nie zachowaniu zasad higieny.
Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi zakażenia są beztlenowe warunki, które występują w obrębie rany/skaleczenia.
Jakie są objawy tężca u osób dorosłych?
Postać uogólniona stanowi 80% przypadków tężca.
Początkowo występują mało charakterystyczne objawy:
– uczucie rozbicia,
– bezsenność,
– bóle głowy,
– zdenerwowanie,
– pocenie,
– zaczerwienienie twarzy.
Natomiast typowymi objawami postaci uogólnionej są skurcze mięśni, prowadzące do:
– szczękościsku – kurczy obejmujących stopniowo mięśnie karku, klatki piersiowej, grzbietu i kończyn;
– napadowego „prężenia”, trwającego 5-10 sekund wywoływanego bodźcami zewnętrznymi, tj.:
hałas i dotyk (typowy obraz objawów to: zaciśnięte zęby, szyja i plecy wygięte ku tyłowi w postaci
łuku, napięty brzuch, wyprostowane kończyny dolne);
– porażenia mimicznych mięśni twarzy, czyli tzw. sardonicznego śmiechu (twarz z wysuniętym
ryjkiem, przymkniętymi oczami i pomarszczonym czołem),
– zaburzeń ciśnienia tętniczego krwi, krążenia obwodowego oraz napadów potliwości.
Postać miejscowa tężca występującą rzadko. Przejawia się ona:
– wzmożonym napięciem mięśni,
– prężeniami w obszarach bezpośrednio sąsiadującymi z miejscem zranienia, np. tężec głowy i szyi
wiąże się z porażeniami mięśni żwaczy, twarzy oraz zaburzeniami funkcji nerwów czaszkowych.
Postać tego rodzaju jest łagodna i zwykle wiąże się z niską śmiertelnością.
- Committee on Infectious Diseases American Academy of Pediatrics. Pickering l.K i wsp. Tetanus in Red Book, Elk Grove Village 2009, 655-660.
- Brok I. Clostridium tetani w Long S.S. Principles and Practice of Pediatric Infectious Diseases. Churchil Livingstone, Elsevier, 2008; 956-958.
- Roper M.H, Wassilak S.G.F., Tiwari T.S.P., Orenstein W.A. Tetanus toxoid, w: Vaccines red. Plotkin S.A., Orenstein W.A., Offit P.A. wyd. 6, 2013, str. 746-772.
- Zieliński A, Rudowska J. Tężec w Polsce w 2014 r. Przegl. Epidemiol. 2016, 70, 243-47.
- Biuletyn „Choroby Zakaźne i Zatrucia w Polsce„, NIZP-PZH.
- Zalecenia Polskiej Grupy Ekspertów ds. Szczepień przeciwko krztuścowi dotyczące wskazań do stosowania skojarzonych szczepionek przeciwkrztuścowych (dTpa) u starszych dzieci, młodzieży i dorosłych (marzec 2010).
- CDC. Updated recommendations for use of tetanus toxoid, reduced diphtheria toxoid and acellular pertussis (Tdap) vaccine from the Advisory Committee on Immunization Practices, 2010. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2011;60:13–5.
- Paradowska-Stankiewicz I. Szczepienia przypominające przeciw błonicy i krztuścowi. Zakażenia 1/2012.
- Liang J. i wsp. Prevention of Pertussis, Tetanus, and Diphtheria with Vaccines in the United States: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). Recommendations and Reports / April 27, 2018 / 67(2);1–44.
