Szczepionka przeciw krztuścowi
Ściąga
Podsumowanie
O chorobie
Co to jest krztusiec?
Jakie są objawy krztuśca?
Jak poważne mogą być objawy krztuśca?
Jak wiele zachorowań na krztusiec występuje w Polsce?
Gdzie i jak często krztusiec występuje na świecie?
O szczepionce
Jakie rodzaje szczepionek przeciw krztuścowi są dostępne w Polsce?
Dlaczego warto szczepić się przeciw krztuścowi?
Kto i kiedy powinien zostać zaszczepiony przeciw krztuścowi?
Kto nie powinien zostać zaszczepiony przeciw krztuścowi?
Jakie ryzyko jest związane z zaszczepieniem przeciw krztuścowi?
Jakie szczepionki przeciw krztuścowi są zarejestrowane w Polsce?
Kalendarz szczepień
Szczepionki przeciw krztuścowi w Programie Szczepień Ochronnych
Jak szczepionka przeciw krztuścowi była stosowana w przeszłości?
Czytaj więcej
Jakie i z jakich powodów szczepionki przeciw krztuścowi zalecane są nastolatkom i dorosłym?
Jak długo utrzymuje się ochrona po szczepionce przeciw krztuścowi?
Czy można zamiennie stosować szczepionki przeciw krztuścowi różnych producentów?
Co to są szczepionki wysoko skojarzone?
Kiedy można zrealizować obowiązkowe szczepienie przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi i poliomyelitis przewidziane w 6 roku życia dziecka?
Czy należy zaszczepić dziecko/nastolatka po przechorowaniu krztuśca?
Stanowisko Zarządu Polskiego Towarzystwa Wakcynologów w sprawie zamiennego stosowania szczepionek DTPa lub dTpa w 6. roku życia w ramach obowiązkowego (bezpłatnego) Programu Szczepień Ochronnych
Komu przysługują bezpłatne szczepionki przeciw krztuścowi?
W jakim wieku dzieciom można podawać szczepionkę Tetraxim?
Jak wiele zachorowań na krztusiec występuje w Polsce?
Źródło danych: biuletyny roczne „Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce” oraz „Szczepienia ochronne w Polsce” (wyd: NIZP-PZH, GIS)
Przed wprowadzeniem masowych szczepień przeciw krztuścowi w 1960 r. corocznie w Polsce odnotowywano kilkadziesiąt tysięcy zachorowań (w 1960 r. zarejestrowano najwięcej – 95 968 zachorowań). Krztusiec był częstą przyczyną zgonów u dzieci poniżej 1 roku życia (w 1950 r. odnotowano 1580 zgonów). Po wprowadzeniu powszechnych szczepień szczepionką DTP (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi) liczba zachorowań na krztusiec systematycznie zmniejszała się, w najlepszym okresie nawet 100-krotnie. W latach 80-tych odnotowywano poniżej 500 przypadków krztuśca rocznie. Od połowy lat 90-tych obserwowano wzrost zachorowań na tę chorobę. Ta niekorzystna sytuacja była głównym argumentem dla wprowadzenia do kalendarza szczepień w 2003 r. dawki przypominjącej szczepionki u dzieci w 6 roku życia. Po nieznacznej krótkotrwałej poprawie sytuacji epidemiologicznej, zaobserwowano utrzymywanie się wysokiej liczby zachorowań. Rejestrowano 2 000-3 000 zachorowań na krztusiec rocznie.
W ostatnich latach w Polsce utrzymuje się wciąż wysoka zapadalność na krztusiec z cyklicznością zachorowań i kolejnymi nasileniami epidemicznymi krztuśca. W 2012 r. odnotowano najwyższą od około 40 lat liczbę zachorowań, tj. 4 684, w tym 1 497 osób wymagało hospitalizacji. W 2014 r. odnotowano 2 102 zachorowania, po czym ponownie w 2015 r. zarejestrowano ponad dwukrotnie wyższą liczbę – 4 956 zachorowań. W 2016 r. liczba zarejestrowanych przypadków wzrosła do 6 856, a w 2017 r. wynosiła 3 034 zachorowania. W 2018 roku ponownie zmniejszyła się, zgłoszono 1552 zachorowania. Najwyższy odsetek zachorowań utrzymuje się w grupie dzieci w wieku 0-4 lata – u co piątego dziecka stwierdzany jest krztusiec, natomiast ponad połowa zachorowań dotyczy osób w wieku > 15 lat, z obserwowanymi dwoma szczytami: wśród nastolatków oraz osób starszych.
Wyniki Ogólnopolskiego Badania Epidemiologii Krztuśca przeprowadzonego w NIZP-PZH w latach 2009-2011 wskazują, że faktyczna liczba zachorowań jest znacznie większa tzn. na 1 zgłoszone zachorowanie na krztusiec przypadają średnio 71 zachorowania we wszystkich grupach wieku, a wśród 65-70 – latków nawet 320 zachorowań. Obserwowano przesunięcie zachorowań do starszych grup wieku i występowanie zachorowań u wysokiego odsetka osób dorosłych. Najwyższą zapadalność odnotowano u osób w wieku 15-19 i 60-64 lat, co wskazuje na występowanie nowego rezerwuaru drobnoustroju.
Gdzie i jak często krztusiec występuje na świecie?
Krztusiec występuje na całym świecie z cyklicznym wzrostem zachorowań, co 2-5 lat. Każdego roku rejestruje się około 40 mln zachorowań na tę chorobę, szczególnie w krajach rozwijających się, co wiąże się z około 5 mln przypadków zapaleń płuc, 360 000 zgonów oraz 50 000 przypadków powikłań neurologicznych.
W krajach, gdzie systematycznie wprowadzano szczepienia obserwowano wyraźne ograniczenie śmiertelności oraz liczby zachorowań z powodu krztuśca.
Jednak od kilku lat, w wielu krajach, nawet tych o wysokim stanie zaszczepienia populacji przeciw krztuścowi, obserwowany jest wzrost zachorowań na krztusiec. W Stanach Zjednoczonych w 2012 r. odnotowano 48 277 zachorowań, najwięcej od 1955 r. dwadzieścioro dzieci zmarło, w tym większość to dzieci w wieku do 3 m.ż. W 2015 r. na krztusiec zachorowało tam 18 166 osób.
Podobny wzrost zachorowań na krztusiec odnotowano również w Europie. Np. w Wielkiej Brytanii liczba zarejestrowanych przypadków krztuśca w 2013 roku przekroczyła liczbę przypadków zarejestrowanych w latach 70-tych i 80-tych.
Według danych Europejskiego Centrum Kontroli Chorób Zakaźnych (ECDC) w 2015 roku w Europie odnotowano łącznie 40 195 zachorowań na krztusiec. Największą liczbę zarejestrowanych przypadków krztuśca odnotowano w Niemczech (9000 zachorowań), Holandii (6 178 zachorowań), Hiszpanii (6863 zachorowania) i Wielkiej Brytanii (5482 zachorowania).
Wśród przyczyn znacznego pogorszenia sytuacji epidemiologicznej zachorowań na krztusiec na świecie wymieniane są takie czynniki jak wygasanie odporności w wyniku upływu lat od podania ostatniej dawki przypominającej szczepionki, ewolucja pałeczek krztuśca sprzyjająca obniżeniu skuteczności odpowiedzi poszczepiennej oraz spadek akceptacji dla szczepień a w związku z tym zmniejszenie stanu zaszczepienia populacji przeciw krztuścowi.
- Edwards K.M., Decker M.D. Pertussis vaccines. w: Vaccines, ed. Plotkin S., Orenstein W., Offit P., Edwards K.M., 7th edition, 2017, str. 711-761.
- N.P. Klein, J. Bartlett, A. Rowhani-Rahbar i wsp. Waning protection after fifth dose of acellular pertussis vaccine in children. The New England Journal of Medicine, 2012; 367: 1012–1019.
- Paradowska-Stankiewicz I., Rudowska J.: Krztusiec w Polsce w 2015 roku. Przegl. Epidemiol., 2017; 71, 481-485.
- Cherry J.D.: Why do pertussis vaccines fail? Pediatrics, 2012; 129: 968–970.
- Wendelboe A.M., Van R.A., Salmaso S., Englund J.A.: Duration of immunity against pertussis after natural infection or vaccination. Pediatr. Infect. Dis. J., 2005; 24: 58–61.
- Rosińska M., Zieliński A.: Szczepionka przeciwko krztuścowi. W: Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A., red.: Wakcynologia. Bielsko-Biała, Alfa Medica Pres, wyd. 2, 2007: 245–351.
- Lutyńska A, Wiatrzyk A, Mosiej E, Zawadka M. Immunization of adolescents and adults as the strategy of improvement of epidemiology of pertussis. Przegl Epidemiol. 2011;65(1):45-50.
- Zalecenia Polskiej Grupy Ekspertów ds szczepień przeciw krztuścowi
- Pertussis vaccines: WHO position paper – August 2015. Wkly Epidemiol Rec, 2015, 90, 433-60.
- Meldunki o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach w Polsce, NIZP-PZH (http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/index_p.html#01)
- Biuletyn „Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce”, NIZP-PZH (http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/index_p.html#04)
- Stefanoff P., Paradowska-Stankiewicz I ., Lipke M., Karasek E., Rastawicki W., Zasada A., Samuels S., Czajka H., Pebody R.G. Incidence of pertussis in patients of general practitioners in Poland. Epidemiol. Infect., 2014; 42: 714-23.
