Szczepionka przeciw krztuścowi

Szczepionka przeciw krztuścowi zawsze jest podawana jako szczepionka DTP w jednym wstrzyknięciu ze szczepionką  przeciw błonicy i tężcowi Szczepionka DTP może zawierać pełnokomórkowy składnik krztuśca (tzw. DTwP) lub bezkomórkowy składnik krztuśca (tzw. DTaP). Jest podawana podskórnie lub domięśniowo. Może być podawana razem z innymi szczepionkami jako szczepionka wysoko skojarzona lub osobno – wtedy wstrzyknięcie powinno być wykonane w inne miejsce.

Dzieci
Według obowiązkowego programu szczepień, każde dziecko powinno zostać zaszczepione 4 dawkami szczepionki DTwP w 2, 3-4 , 5-6  i 16-18 miesiącu życia (całokomórkową szczepionką przeciw krztuścowi) oraz dawką przypominającą w 6 roku życia bezkomórkową szczepionką DTaP.
Rodzice, którzy w ramach szczepienia podstawowego (4 pierwsze dawki) chcą zaszczepić dziecko szczepionką bezkomórkową przeciw krztuścowi, muszą sami opłacić koszt szczepionki.

Młodzież i dorośli
Z powodu coraz częstszych zachorowań na krztusiec starszej młodzieży i dorosłych w wielu krajach wprowadzono szczepienia w tych grupach wiekowych.

Dawka przypominająca szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi dTap (z obniżoną zawartością antygenów błonicy i krztuśca) podawana raz na 10 lat jest zalecana dla:
• młodzieży w wieku 14 lub 19 lat,
• personelowi medycznemu oddziałów neonatologicznych i pediatrycznych,
• wszystkim osobom mającym kontakt lub mogącym mieć kontakt z niemowlętami,
• kobietom w ciąży (optymalnie w 3 trymestrze).

Bezwzględnymi przeciwwskazaniami do szczepień przeciw krztuścowi są:
•  reakcja anafilaktyczna, występująca po uprzednio podanej dawce szczepionki,
•  uczulenie na którykolwiek ze składników szczepionki,
•  ciężka encefalopatia, występująca w ciągu 7 dni od poprzedniej dawki.

W przypadku innych niepożądanych odczynów poszczepiennych występujących po poprzedniej dawce, lekarz, a najlepiej specjalista poradni konsultacyjnej szczepień powinien zdecydować, czy odczyn dopuszcza ryzyko kolejnego szczepienia tym samym preparatem, czy należy go zmienić, np. na szczepionkę zawierającą bezkomórkowy składnik krztuścowy.

Inne przeciwwskazania mają charakter okresowy i ustają po wygaśnięciu przyczyny, np.:
•  ostra choroba gorączkowa o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu,
•  przemijające zaburzenia neurologiczne.

Ryzyko związane ze szczepieniem przeciw krztuścowi wiąże się z rzadkim występowaniem miejscowych i ogólnych niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP). Odnotowuje się je przeciętnie raz na 10 000 podanych dawek szczepionki pełnokomórkowej i około 2-krotnie rzadziej po podaniu szczepionki bezkomórkowej.

Do częstych, miejscowych objawów (około 1 na 100 podanych dawek) zalicza się: ból, tkliwość, świąd, obrzęk w miejscu wstrzyknięcia.
Do częstych, ogólnych objawów zalicza się: gorączkę, brak łaknienia, wydłużenie lub skrócenie czasu snu, senność, niepokój.

Rzadkie NOP to: przedłużający się, niedający się utulić, płacz dziecka, gorączka, wymioty, czy bladość (rzadziej niż 1 na 100 dawek); drgawki z/bez gorączki (rzadziej niż 1 na 1000 podanych dawek); epizody hipotoniczno-hiporeaktywne, charakteryzujące się słabą reakcją dziecka na bodźce zewnętrzne oraz niskim napięciem mięśniowym (57-250/100 000 dawek); wysoka gorączka ≥ 40,5ºC; ziarniniak lub ropień w miejscu wstrzyknięcia.

Do odczynów bardzo rzadkich, ostrych należą: reakcje anafilaktyczne, neurologiczne (1/10 000 dawek) oraz encefalopatie (0-10,5/1 000 000 dawek).