Szczepionka przeciw krztuścowi

Co to są szczepionki wysoko skojarzone?

Szczepionki wysoko skojarzone to nowoczesne szczepionki, które zapewniają skuteczną ochronę równocześnie przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu b oraz wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Szczepionki tego typu zawierają inaktywowane lub wysoce oczyszczone białka pełniące rolę antygenów.

W Polsce dostępne są trzy rodzaje szczepionek wysoko skojarzonych:
• szczepionka czterowalentna DTaP-IPV (4 w 1) uodparniająca przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis,
• szczepionka pięciowalentna DTaP-IPV+Hib (5 w 1) uodparniająca przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu b,
• szczepionka sześciowalentna DTaP-IPV+Hib+HBV (6 w 1) uodparniająca przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu b, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.

Szczepionki wysoko-skojarzone mogą być wykorzystywane do realizacji Programu Szczepień Ochronnych po ich zfinansowaniu przez rodziców lub opiekunów dziecka.

Szczepionki wysoko skojarzone są powszechnie dostępne w wielu krajach europejskich. Od czasu ich wprowadzenia na rynek (2000 r.) zaszczepiono nimi kilkadziesiąt milionów dzieci.

Podanie szczepionki wysoko skojarzonej zapewnia jednoczasową indukcję ochrony przed większą liczbą chorób zakaźnych i pozwala na ograniczenie liczby wstrzyknięć oraz wizyt lekarskich koniecznych do realizacji szczepień w pierwszych dwóch latach życia dziecka. Szczepionki tego typu cieszą się wysoką akceptacją rodziców o czym świadczy fakt, że ponad 60% z nich decyduje się na ich sfinansowanie wybierając strategię szczepień najmłodszych dzieci.

W składzie szczepionek wysoko skojarzonych są oczyszczone antygeny pałeczki krztuśca, co powoduje, że są lepiej tolerowane niż szczepionki starszej generacji zawierające w składzie całe komórki bakterii. Po podaniu szczepionek wysoko skojarzonych, podobnie jak po podaniu innych szczepionek czy leków mogą wystąpić odczyny niepożądane. Zdecydowana większość z nich to odczyny łagodne, w miejscu wstrzyknięcia: obrzęk, bolesność, zaczerwienienie. Rzadziej dochodzi do odczynów ogólnych, tj. gorączka, drażliwość, senność czy płacz.

Dostępne na rynku szczepionki wysoko skojarzone są poddawane szczegółowym badaniom laboratoryjnym, doświadczalnym, oraz badaniom klinicznym prowadzonym w grupach wielu tysięcy osób. Zostały skrupulatnie ocenione przez ekspertów z organów rejestrujących (w krajach Unii Europejskiej to Europejska Agencja Leków), po uzyskaniu pozytywnej oceny mogą być stosowane i cały czas podlegają ścisłemu nadzorowi. Każda seria szczepionki jest ściśle badana przed dopuszczeniem na rynek. Szczepionki te są również regularnie sprawdzane przez Inspekcję Farmaceutyczną.

Kiedy można zrealizować obowiązkowe szczepienie przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi i poliomyelitis przewidziane w 6 roku życia dziecka?

Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych w 6 roku życia powinno być zrealizowane przypominające szczepienie przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (szczepionką z bezkomórkowym składnikiem krztuśca) oraz przeciw poliomyelitis (szczepionką inaktywowaną zawierającą zabite wirusy polio).

Zgodnie z Programem Szczepień wiek dziecka jest interpretowany w ten sposób, że dziecko, które ukończyło 5 lat jest w 6 roku życia, stąd częste wezwania na szczepienie już po dacie 5 urodzin. Jest to związane m.in. z tym, że organizacyjnie byłoby trudno uwzględnić datę urodzin każdego dziecka. Dodatkowo dzieci rozpoczynające naukę w szkole powinny być szczepione na jesieni. Jest to uzasadnione następującymi względami:

  • szczepienia takie chronią dzieci przed zakażeniami w nowym środowisku,
  • dopiero na jesieni większość dzieci urodzonych w danym roku osiąga wiek wskazany w programie szczepień ochronnych,
  • szczepienia zwykle wyprzedzają sezonową zwyżkę zachorowań (styczeń – maj następnego roku kalendarzowego).
    Dlatego dopuszcza się wcześniejsze szczepienie dzieci w wieku szkolnym, a nie przekładanie ich na kolejny rok kalendarzowy.

Planując szczepienie przypominające przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi ważne jest również zachowanie minimalnego odstępu pomiędzy podaniem 4-ej dawki z 2-go roku życia dziecka a dawką przypominającą w „6-tym” roku życia, który nie może być krótszy niż 3 lata. Biorąc pod uwagę trudną aktualną sytuację epidemiologiczną krztuśca oraz okresowe trudności z dostępnością do tego typu szczepionek warto wykorzystać wcześniejszą szansę szczepienia przypominającego.

Opracowano na podstawie Programu Szczepień Ochronnych.

Ostatnia aktualizacja: 29 sierpnia 2017

Czy należy zaszczepić dziecko/nastolatka po przechorowaniu krztuśca?

Przechorowanie krztuśca nie zapewnia odporności na całe życie, a więc nie chroni pacjenta przed powtórnym zachorowaniem.

Odporność  poszczepienna u dzieci utrzymuje się ok. 10-12 lat po podaniu szczepionki pełnokomórkowej oraz ok. 5 lat po podaniu szczepionki bezkomórkowej. U dorosłych jest nie dłuższa niż 10 lat.

Przechorowanie krztuśca nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia, a więc osoba która chorowała na krztusiec może zostać zaszczepiona, nie obserwujemy w takiej sytuacji zwiększonego ryzyka występowania niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP).

Najbardziej optymalnym postępowaniem jest realizacja szczepień przeciw krztuścowi zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, z uwzględnieniem szczepień obowiązkowych lub zalecanych pomimo przebytej choroby.

Ważne są regularne szczepienia przypominające przeciw krztuścowi szczepionką dTpa z obniżoną zawartością antygenów. Z danych epidemiologicznych dotyczących występowania krztuśca w Polsce wynika, że choroba stanowi realne zagrożenie dla nastolatków i młodych dorosłych – największą zapadalność notuje się wśród nastolatków i młodych dorosłych, w grupie wiekowej 15–25 lat.

Szczepienia przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi szczepionkami ze zmniejszoną zawartością składnika błoniczego i krztuścowego (dTap) zaleca się:

  • dzieciom, które nie otrzymały dawki przypominającej DTaP w 6 roku życia;
  • młodzieży w wieku 19 lat zamiast dawki przypominającej szczepionki Td;
  • wszystkim osobom dorosłym pojedynczą dawką przypominającą co 10 lat zamiast dawki przypominającej szczepionki Td;
  • personelowi medycznemu mającemu kontakt z noworodkami i niemowlętami;
  • osobom w podeszłym wieku, które są narażone na zakażenie;
  • kobietom planującym ciążę lub w ciąży (po 28 tyg. ciąży);
  • osobom z otoczenia noworodków i niemowląt do ukończenia 12 miesiąca życia.
Ostatnia aktualizacja: 26 września 2019
Materiały źródłowe
  • Edwards K.M., Decker M.D. Pertussis vaccines. w: Vaccines, ed. Plotkin S., Orenstein W., Offit P., Edwards K.M., 7th edition, 2017, str. 711-761.
  • N.P. Klein, J. Bartlett, A. Rowhani-Rahbar i wsp. Waning protection after fifth dose of acellular pertussis vaccine in children. The New England Journal of Medicine, 2012; 367: 1012–1019.
  • Paradowska-Stankiewicz I., Rudowska J.: Krztusiec w Polsce w 2015 roku. Przegl. Epidemiol., 2017; 71, 481-485.
  • Cherry J.D.: Why do pertussis vaccines fail? Pediatrics, 2012; 129: 968–970.
  • Wendelboe A.M., Van R.A., Salmaso S., Englund J.A.: Duration of immunity against pertussis after natural infection or vaccination. Pediatr. Infect. Dis. J., 2005; 24: 58–61.
  • Rosińska M., Zieliński A.: Szczepionka przeciwko krztuścowi. W: Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A., red.: Wakcynologia. Bielsko-Biała, Alfa Medica Pres, wyd. 2, 2007: 245–351.
  • Lutyńska A, Wiatrzyk A, Mosiej E, Zawadka M. Immunization of adolescents and adults as the strategy of improvement of epidemiology of pertussis. Przegl Epidemiol. 2011;65(1):45-50.
  • Zalecenia Polskiej Grupy Ekspertów ds szczepień przeciw krztuścowi
  • Pertussis vaccines: WHO position paper – August 2015. Wkly Epidemiol Rec, 2015, 90, 433-60.
  • Meldunki o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach w Polsce, NIZP-PZH (http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/index_p.html#01)
  • Biuletyn „Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce”, NIZP-PZH (http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/index_p.html#04)
  • Stefanoff P., Paradowska-Stankiewicz  I ., Lipke M., Karasek E., Rastawicki W., Zasada A., Samuels S., Czajka H., Pebody R.G. Incidence of pertussis in patients of general practitioners in Poland. Epidemiol. Infect., 2014; 42: 714-23.
pokaż więcej

Przeczytaj również

Ta strona wykorzystuje pliki cookies. Pozostawiając w ustawieniach przeglądarki włączoną obsługę plików cookies wyrażasz zgodę na ich użycie. Jeśli nie zgadzasz się na wykorzystanie plików cookies, zmień ustawienia swojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w polityce prywatności.

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close