Czy można szczepić osoby z obniżoną odpornością?
Podsumowanie
Co to są niedobory odporności?
Czy można szczepić osoby z obniżoną odpornością?
Czy osoby zakażone HIV mogą być szczepione?
Czy osoby po przeszczepie szpiku mogą być szczepione?
Czy powinno się szczepić pacjentów po przeszczepie narządów litych?
Czy u osoby z obniżeniem odporności mogą wystąpić poważne odczyny poszczepienne?
Jakie szczepienia zalecane są osobom przed planowanym zabiegiem usunięcia śledziony?
Czy można szczepić dzieci z zespołem Downa?
Czy powinno się szczepić pacjentów po przeszczepie narządów litych?
Pacjenci po przeszczepie narządów litych mają przez całe życie zwiększoną podatność na zakażenia z powodu konieczności otrzymywania leczenia immunosupresyjnego, które zapobiega odrzuceniu przeszczepu.
Pacjentom przygotowywanym do przeszczepu narządów litych zaleca się szczepienia przeciwko:
• wzw typu B, wzw typu A – szczególnie biorcom przeszczepu wątroby,
• grypie, pneumokokom – pacjentom z chorobami serca i płuc,
• meningokokom, błonicy i tężcowi (Td), Haemophilus influenzae typu b.
U tych osób szczepienia żywymi szczepionkami (MMR, przeciwko ospie wietrznej), są przeciwwskazane, gdyż mogą być przyczyną odrzucenia przeszczepu.
Czy u osoby z obniżeniem odporności mogą wystąpić poważne odczyny poszczepienne?
Niepożądane odczyny poszczepienne mogą wystąpić u osób z obniżoną odpornością po żywych szczepionkach, tj. BCG, MMR, OPV, szczepionce przeciw ospie wietrznej. Szczepień tych nie wykonuje się u dzieci z wrodzonymi zaburzeniami odporności.
We wtórnych niedoborach odporności ograniczenia zależne są od rodzaju choroby, typu, czasu leczenia immunosupresyjnego, czasu trwania radioterapii. Leczenie immunosupresyjne, cytostatykami, kortykosteroidami, radioterapia powodują okresowe przeciwwskazania do szczepień żywymi szczepionkami.
Wskazania do szczepień często należy rozważać indywidualnie. Zawsze należy pamiętać o szczepieniach zdrowych osób przebywających w bliskich kontaktach z chorą osobą.
Jakie szczepienia zalecane są osobom przed planowanym zabiegiem usunięcia śledziony?
Osoby z brakiem śledziony należą do grupy zwiększonego ryzyka zakażeń bakteriami otoczkowymi, szczególnie pneumokokami, meningokokami oraz Haemophilus influenzae typ b (Hib). Dlatego też dla pacjentów przed splenektomią zalecane są szczepienia przeciw pneumokokom, meningokokom oraz Hib.
Rodzaje szczepionki wybierane są w zależności od wieku pacjenta oraz wcześniejszej historii szczepień:
- Szczepionki przeciw pneumokokom. Na rynku są szczepionki polisacharydowe i skoniugowane zalecane ze względu na ryzyko wystąpienia inwazyjnej choroby pneumokokowej; zalecane jest podanie skoniugowanej szczepionki Prevenar 13, liczba dawek zależy od wieku pacjenta, osoba dorosła 1 dawka, a następnie po upływie co najmniej 8 tyg. należy podać dawkę szczepionki polisacharydowej np. Pneumo23.
Optymalnie podanie dawki szczepionki skoniugowanej i polisacharydowej należy podać 2 tyg. przed planowanym usunięciem śledziony. Drugą opcją ochrony przed pneumokokami jest podanie dawki szczepionki Pneumo 23 nie krócej niż 2 tyg. po zabiegu. - Szczepionki przeciw meningokokom. Ponieważ w Polsce większość zakażeń wywoływanych jest przez bakterie grupy C i B (z częstością zależną od wieku) zalecana jest szczepionka przeciw grupie C (np. Neisvac C lub Meningitec – 1 dawka, jako alternatywę można rozważyć podanie 1 dawki szczepionki 4-walentnej przeciw grupie A, C, W135, Y (np. Menveo lub Nimenrix, w przypadku pacjentów planujących w przyszłości podróże na inne kontynenty) oraz szczepionka przeciw grupie B (Bexsero – 2 dawki w odstępie nie krótszym niż 4 tyg.). Brakuje danych na temat optymalnego odstępu pomiędzy splenektomią a szczepieniem przeciw meningokokom.
- Szczepionki przeciw Hib (zarejestrowana wyłącznie dla dzieci do 5 lat). Niemniej jednak jedną dawkę szczepionki przeciw Hib (np. ActHib lub Hiberix) można podać dorosłym przygotowującym się do zabiegu usunięcia śledziony (wskazanie off-label). Brakuje danych na temat optymalnego odstępu pomiędzy splenektomią a szczepieniem przeciwko meningokokom.
Ważne aby pamiętać, że jeżeli jest to możliwe, szczepionki przeciwko pneumokokom, meningokokom oraz Hib należy podać co najmniej 2 tygodnie przed planowym usunięciem śledziony. Jeżeli szczepienia nie wykonano przed zabiegiem operacyjnym, należy to zrobić natychmiast po ustabilizowaniu się stanu chorego po operacji.
U dzieci przed usunięciem śledziony zalecane jest szczepienie zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, z uwzględnieniem szczepień przeciw pneumokokom i meningokokom.
Poza ww szczepieniami u dorosłych ważne są:
- szczepienia przeciw grypie,
- szczepienie przeciw wzwB,
- warto rozważyć dawkę przypominającą szczepionki typu dTap (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi dla dorosłych), zalecana dawka przypominająca 1/10 lat.
Wszystkie wymienione szczepionki podawane dorosłym osobom z zaburzeniami odporności są szczepionkami odpłatnymi.
Czy można szczepić dzieci z zespołem Downa?
Dzieci z zespołem Downa mogą cierpieć na różne zaburzenia odporności, co sprzyja rozwojowi chorób zakaźnych, którym można zapobiegać drogą szczepień. Bardzo ważne są szczepienia dla pacjentów z zespołem Downa, tak dzieci jak i dorosłych. Pacjenci z zespołem Downa generalnie dobrze odpowiadają na szczepienia, dlatego lekarze wakcynolodzy podkreślają konieczność realizacji szczepień obowiązkowych, ale dodatkowo wskazują na znaczenie poszerzenia realizowanych szczepień również o szczepienia zalecane przeciw pneumokokom, meningokokom i ospie wietrznej. Jeżeli dziecko uczęszcza do żłobka lub innej tego typu instytucji może otrzymać szczepienie przeciw ospie wietrznej nieodpłatnie. Podobnie jeżeli dziecko urodziło się jako wcześniak lub z małą masą urodzeniową, lub ma przewlekłą chorobę serca, lub płuc, albo udowodniono, że ma niedobór odporności, to szczepienie przeciw pneumokokom powinno otrzymać bezpłatnie.
- Atkinson W.L. i WSP. General recommendations on immunization, 2001; www.cdc.gov/nip
- Jackowska T. i wsp. Szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B u dzieci z przewlekłymi chorobami krwi leczonych immunosupresyjnie. Przegląd Epidemiologiczny 1997; 51 (3): 255-65.
- LaRussa P. i wsp. Varicella vaccine for immunocompromised children: result of collaborative studies in the United States and Canada. J. Infect. Dis. 1996 Nov; 174 Suppl 3: S320-3.
- Working Party of the British Committee for Standards In Hematology Clinical Haematology Task Force; „Guidelines for the prevention and treatment of infection in patients with an absent or dysfunctional spleen”, BMJ 1996; 312:430-434.
- Davies J.M., Barnes R, Milligan D, “The prevention and treatment of infection in patients with an absent or dysfunctional spleen”, Clin Med 2002; 2: 440-443.
- “Guidelines for Preventing Opportunistic Infections Among HematopoieticStem Cell Transplant Recipients”, MMWR 2000;49(RR-10):1-128
