Szczepionka przeciw odrze

Szczepionka przeciw odrze występuje jako szczepionka skojarzona, zawierająca żywe, atenuowane (osłabione) wirusy odry, świnki i różyczki (szczepionka popularnie nazywana MMR) lub wirusy odry, świnki, różyczki i ospy wietrznej (szczepionka MMR-V, aktualnie niedostępna). Podanie tych szczepionek wywołuje odporność przeciw odpowiednio trzem (odrze, śwince i różyczce) lub czterem (odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej) chorobom zakaźnym.

Skuteczność szczepionek MMR i MMR-V jest bardzo wysoka. Po podaniu dwóch dawek szczepionki MMR lub MMR-V co najmniej 98% (96%-100%) dzieci jest chronionych przed zachorowaniem na odrę.

Pojedyncza szczepionka przeciw odrze jest niedostępna.

Odra jest chorobą o bardzo wysokiej zaraźliwości. Towarzyszą jej liczne powikłania.

Według szacunków WHO odra powoduje 10% wszystkich zgonów, wywołanych różnymi przyczynami, wśród dzieci poniżej 5 roku życia. Tym samym stanowi 8 z kolei przyczynę zgonów na świecie.

Szczepienie przeciw odrze cechuje wysoka skuteczność. Po podaniu pierwszej dawki szczepionki przeciw odrze (w postaci szczepionki skojarzonej MMR przeciw odrze, śwince i różyczce) odporność uzyskuje ok. 95-98% osób zaszczepionych. Podanie dwóch dawek szczepionki zapewnia odporność wieloletnią blisko 100% osób zaszczepionych.

W Polsce w ostatnich latach obserwuje się niewiele zachorowań na odrę. Stan zaszczepienia utrzymuje się na wysokim poziomie (bliskim 95%) zapewniającym utrzymanie odporności zbiorowiskowej.
Należy jednak pamiętać, że osoby, które nie są odporne na odrę mogą zakazić się podczas wyjazdu za granicę gdzie istnieje możliwość kontaktu z osobami chorymi (warto przypomnieć o zachorowaniach epidemicznych w krajach Europy Południowej czy na Ukrainie). Dodatkowo osoby chore przyjeżdżające do Polski z krajów gdzie odnotowywane są przypadki odry mogą stanowić źródło zakażenia dla jeszcze niezaszczepionych niemowląt lub nieszczepionych starszych dzieci i dorosłych.

Nie poddając dzieci szczepieniom ochronnym narażamy je na niebezpieczeństwo zachorowania, a zwłaszcza wystąpienia niebezpiecznych powikłań, które niestety mogą zakończyć się utratą zdrowia i życia.

Tylko osoby uodpornione, które przechorowały odrę lub zostały zaszczepione przeciw odrze, są chronione przed zachorowaniem.

Dotychczas nie opracowano leku antywirusowego, który zwalczałby skutecznie wirusa odry w przypadku choroby. W przebiegu odry potrafimy leczyć jedynie jej objawy.

Zaszczepienie dziecka, nastolatka lub osoby dorosłej dwoma dawkami szczepionki przeciw odrze, śwince i różyczce jest jedynym skutecznym sposobem profilaktyki przed odrą.

Szczepionka przeciw odrze podawana jest jako skojarzona szczepionka przeciw odrze, śwince i różyczce (szczepionka MMR) podawana jest podskórnie lub domięśniowo. Może być podawana razem z innymi szczepionkami np. ze szczepionką przeciw ospie wietrznej (w osobne miejsca).

Szczepienia obowiązkowe (bezpłatne):
Dzieci
Według Programu Szczepień Ochronnych każde dziecko powinno zostać zaszczepione szczepionką MMR w 13-15 miesiącu życia oraz dawką uzupełniającą w 6 roku życia, w celu uzyskania długotrwałej odporności.

Od 1 stycznia 2019 roku drugą dawkę MMR należy podać w 6. roku życia dzieciom, które:

• urodziły się w 2014 r.,
• są w 6. roku życia, ale w dniu kwalifikacji do szczepienia nie ukończyły jeszcze 6. roku życia (większość dzieci urodzonych w 2013 r.),
• dla dzieci starszych w 7., 8. i 9. roku życia, PSO na 2019 rok nie przewiduje szczepień wyrównawczych (podanie drugiej dawki szczepionki będzie sukcesywnie wyrównywane poprzez szczepienie w 10 roku życia).

Szczepienia zalecane (odpłatne):
Dorośli
Szczepienie szczepionką MMR jest zalecane:
• dorosłym, którzy nie byli szczepieni przeciw odrze w dzieciństwie,
• osobom, które w przeszłości otrzymały tylko jedną dawkę szczepionki,
• młodym kobietom, zwłaszcza pracującym w środowiskach dziecięcych (przedszkola, szkoły, szpitale, przychodnie).

Określono zasady wykonywania szczepień przeciw odrze u osób nieszczepionych lub niemających udokumentowanego szczepienia (Rozporządzenie Ministra Zdrowia  z dnia 6 września 2016 r.).

W retrospektywnych badaniach obserwacyjnych obserwowano ponad 840 000 dzieci w wieku 12-23 mies. Oceniano zależność pomiędzy wiekiem, kiedy podawana jest pierwsza dawka szczepionki przeciw odrze, a ryzykiem wystąpienia drgawek gorączkowych. Wyniki tych badań wskazują, że opóźnienie podania w czasie pierwszej dawki szczepionki przeciw odrze wiązało się z większym ryzykiem wystąpienia drgawek gorączkowych po szczepieniu.

Lekarze wakcynolodzy zalecają aby bez uzasadnionych przeciwwskazań nie odraczać terminu podania pierwszej dawki szczepionki przeciw odrze.